Yangın Devresi Slayt - Sunu - Powerpoint

GEMİ YARDIMCI MAKİNELERİ - I Yangın devreleri Boru devreleri renk kodları Yangın devreleri Tanımı: • Gemide olabilecek en büyük felaketlerden biri yangındır. • Kontrol edilemeyen yanmaları yangın olarak tanımlayacak olursak, bu duruma müdahale edebilmek için oluşturulan çeşitli ekipman ve boru devrelerinden meydana gelen sistemlere kısaca yangın devresi denir. • Yangını söndürmek, yangınla mücadele eden kişiyi yangından korumak ve yangından haberdar olabilmek amacıyla pek çok cihaz ve donanım kullanılmaktadır. • Aşırı sıcakta makine dairesinde veya tekne/gemi içinde biriken yakıt buharı veya devrelerden sızan yakıt, marş motorundan veya akü başlarından çıkan bir kıvılcımla tutuşabilir. • Bu tür yangınlara sebebiyet vermemek için, makinelerin çevresi ve sintine temiz tutulmalı, yakıt devreleri periyodik olarak kaçak ihtimaline karşı kontrol edilmeli, yakıt ikmali yapılırken gerekli güvenlik önlemleri alınmalı, tekne/gemi içi ve makine dairesinin • yeterince havalanması sağlanmalıdır. • Önemi : • Çok hızlı teknolojik gelişmelerin yaşandığı, yeni ürünlerin değişik makine ve araçların günlük yaşantımıza girdiği günümüzde yangın risk ve kaynakları da artmakta, gerçekleşmesi hâlinde insana ve çevresine çok büyük boyutlarda kayıp vermektedir. • Deniz ortasında itfaiye teşkilatlarından yardım alma olanağı olmaması, gemidekilerin oluşabilecek yangına müdahale etmelerini sağlayacak ekipman ve donanımlara ulaşabilmelerini zorunlu kılar. • Bu amaçla gemilerde ortaya çıkan bu ihtiyacın karşılanması için yangın devreleri geliştirilmiştir. • Yangın devreleri sadece ortaya çıkan kontrolsüz yanmanın söndürülmesini değil, yanmanın erken aşamasında uyarı sistemlerinin kurulmasını da gerektirir. • Gemilerde makine dairesinde yüksek ısı meydana geldiği için yangın çıkma olasılığı çok yüksektir. • Bundan dolayı makine daireleri bu riske göre gerekli önlemler alınarak inşa edilmektedir. • Yangın devresi Çeşitleri: • Cisimlerin oksijenle birleşmesi sırasında oluşan bir olay olarak yanma, cismin oksijenle birleşme sürecinin özelliklerine göre söndürülebilir. • Yanma işleminin sonlandırılması bu birleşmenin engellenmesine bağlıdır. • Buna göre katıların, kimyasal maddelerin ve gazların oksijenle birleşme süreçleri farklıdır ve yangın söndürme sistemleri bu farklar göz önünde bulundurularak hazırlanmalıdır. • Deniz Suyu Yangın devresi: • Geminin ana yangın devresini oluşturan bu donanım, her gemide uygun özellikte ve sayıda yangın pompaları, yangın devreleri, valflar, hortumlar, nozullardan, emergensi jeneratör ve emergensi deniz suyu pompasından meydana gelmektedir. • Bu devre ile deniz suyu yangına karşı soğutucu ve söndürücü olarak kullanılır. • Gemideki diğer söndürücülerin sınırlı olmasından dolayı yangın türüne de bağlı olarak en kullanışlı söndürme sistemidir. • Kimyasal Madde Yangın sistemi: • Bu sistemde yer alan kimyasal söndürücüler ve sistemler, insanlı müdahalelerde • kullanılan taşınabilir veya sabit söndürücüleri içermektedir. • Kimyasal söndürücü sistemler, gerek söndürücünün özellikleri gerek sistem olarak boşaltma özellikleri nedeni ile su ve benzeri ile karşılaştırıldığında, dar bir söndürme etkisine ve uygulama alanına sahiptir. • Kimyasal madde yangın sistemi, söndürücü türleri onay aldığı yangın türleri ve • uygulama alanlarına bağlı olarak seçilmeli, bunlar dışında kullanılmamalıdır. • Kimyasal madde sistemleri, kuru tozlu sistemler, sıvı kimyasal söndürme sistemleri olmak üzere dizayn edilirler. • Belirli bir tonajdan sonra gemilerde kimyasal yangın sisteminin bulundurulması zorunludur. • Ham petrol ve ürünlerini taşıyan ürünlerin güvertelerinde bulunan • devrelerde protein köpüğü, kimyasal ürün taşıyan gemilerin devrelerinde alkol köpük kullanılmaktadır Resim de kuru kimyasal söndürme uygulaması akaryakıt istasyonunda görüntülenmiştir. Gemilerde de benzer biçimde uygulama imkanı vardır. • Gazlı Yangın Söndürme sistemi : • Gemilerde çıkan yangınları söndürmek için kullanılan çeşitli gazlar çok etkili ve başarılı olarak uygulanmakta ve kullanılmaktadır. • Suyla yangın söndürmek uzun zaman aldığı gibi geminin dengesini de bozabilir. • Bu engel karşısında gemi inşaatçıları yangınlar karşısında daha etkin ve tehlike yaratmayan ya da zarar ziyan vermeyen söndürücü aramak zorunda kaldıklarından gaz devrelerini kullanmaya başlamışlardır. • Gaz devrelerinde kullanılan CO2 ve Halon gazları yangın söndürmede çok etkili yer tutmaktadırlar. • Ayrıca yangın söndürme sırasında kullanılan suyun mallara zarar vermesinden doğacak sakıncalar ortadan kalkmış olur. • Şekil de gazlı söndürme sistemi şematik olarak gösterilmiştir. Gazlı söndürme sistemi • Gazlı yangın söndürme devrelerinde CO2 yangını boğması, Halon gazı ise kimyasal bir reaksiyona girerek yanmayı oluşturan elementleri ayrıştırması söz konusudur. • Bu sistem, gemilerin kapalı bölmelerinde daha etkilidir. Gazlı söndürme sistemi Kollektör CO2 tüpleri Dağıtım borusu Elektrik panosu Basınç manometresi Piston kontrolü Açma kapama valfi Karbondioksit odalarında tüpleri patlatarak çıkan gazı kolektörler aracılığı ile makine dairesine göndermek için Resim de görülen kumanda panolarından yararlanılır. • Yangın Söndürme Maddeleri • 1. Su • Yangın söndürücülerin en çok kullanılanıdır. • Kolay ve en ucuz madde olmasına karşı her türlü yangında kullanılmaz. • Soğutucu, sis veya sprey şeklinde kullanıldığında boğucu özelliğe sahiptir. • Elektriği iletir. • Portatif yangın söndürme tüpleri içinde etkili kullanım miktarı bulundurulamadığından dolayı portatif yangın söndürücü olarak kullanımı yaygın değildir. • 2. Solid • Su, yangına solid veya pülvarize ile birlikte sıkıldığında alevin ısı enerjisinin bir • kısmını emerek ısıyı kendine alır ve sıcaklık düşürülür. • 3. Sprey • Suyun sprey şeklinde kullanıldığında boğucu özelliğe sahiptir. • 4. Sis • Suyun sis şeklinde kullanıldığında boğucu özelliğe sahiptir. Resim de sis nozulu görülmektedir. Su sisi nozulunun çalışma anı • 5.Köpük • Bazı kimyasal solüsyonların su ile karıştırılmasından elde edilir. • Boğucu ve kısmen soğutucu özelliğe sahiptir. • Elektriği iletir. • Genel maksatlı olmadığı için küçük teknelerde portatif yangın söndürücü olarak kullanılmazlar. • 6. CO2 • Havadan 1.5 kat daha ağırdır. • Alevlerin üzerine çöker, bu nedenle birincil olarak boğucu özelliğe sahiptir. • Yalıtkandır, elektriği iletmez, bu nedenle elektrik kaynaklı ve makine dairesi yangınlarında etkili söndürücü olarak kullanılmalıdır. • İkincil olarak, soğutucu özelliğe sahip olması nedeniyle yüzey yangınlarında etkindir. • Genel maksatlı kullanılabilir • Resim de muhtelif ölçülerde CO2 tüplerini görebilirsiniz. CO2 Yangın söndürme tüpleri • 7. Kuru Kimyasal Maddeler • Yangın söndürme amaçlı kullanılabilecek toz hâline getirilmiş kimyasal maddelerdir. • Alev kırıcı ve kısmen boğucu özelliğe sahiptir. • Soğutucu değildir, elektriği iletmez. • Teknelerde genel maksatlı portatif yangın söndürücü olarak bulundurulması önerilir • Yangın sistemi Boruları • Yangına müdahalede, akışkan söndürücünün kaynağından müdahale bölgelerine iletimini sağlamak amacıyla üretilen kalıcı, kapalı akış ortamına yangın boru devreleri denir. • Gemiler makine dairesinden bütün güvertelere ve yaşam mahallerine ulaşacak şeklide deniz suyu yangın devreleri ile donatılmıştır. • Üretilen bu devrelerin ebatları geminin büyüklüğüne, yangın pompasının kapasitesine ve ulaştığı bölüme uygun olacak şekilde seçilir. • Çelik Borular • Borunun üretildiği malzemeyi ve üretim biçimini temel alarak belirlenen • sınıflamalardan biri ve yangın söndürme sisteminde kullanılan boru çeşididir. • Yangın tesisatlarında kullanılan çelik boru çeşitleri şunlardır: • Ø Paslanmaz çelik boru • Ø Çelik çekme boru • Ø Dikişli çelik boru • Ø Spiral kaynaklı çelik boru • Ø Düz kaynaklı çelik boru • Ø Galvanizli çelik boru • Yangın devresi Pompaları • Tanımı • Sulu söndürme sistemlerine basınçlı su sağlayan anma debi ve anma basınç değeri ile ifade edilen pompalardır. • Bir akışkanın ve genellikle sıvıların basıncını ve toplam enerjisini arttıran makinelere pompa denir. • Bu suretle sıvının konumunun yükselmesi, basıncının artması, yüksek bir hız kazanması ve bilhassa bir yerden diğer bir yere giderken boru ve kanallarda meydana gelen sürtünme dirençlerini yenerek nakil imkânının sağlanabilmesi mümkün olur. • Çeşitleri : • Gemilerde yangın pompaları santrifüj ve pistonlu olarak kullanılabilirler. • Geminin büyüklüğüne göre yangın pompaları ebatları seçilir. • Buna bağlı olarak pompa güç eğrilerine bakılarak hangi tip pompa seçileceğine karar verilir. • Gemilerde yangın pompaları normal pompa ve emergensi pompa olmak üzere iki çeşittir. • Normal yangın pompaları enerjisini geminin güç kaynağından alır. • Emergensi pompalar ise normal pompalardan ve makine dairesinden ayrı olarak bağımsız güç kaynaklarına sahiptirler. • Emergensi durum pompalar genellikle makine dairesi dışında güverte kısmına monte edilirler. Makine dairesinde yangın Pompaları • Yangın devresi Valfleri: • Yangın devre valfleri akışkanın tümü ile geçmesi veya tümüyle akması için tam açık • veya tam kapalı konumda tutularak kullanılan mekanik devre elemanlarıdır. • Devrelerde kullanılacak valfler, boruların ölçülerine ve kullanım amaçlarına uygun olarak seçilirler. • Çeşitleri: • Gemilerde genellikle 1 ½ ve 2 ½ pusluk yangın vanaları kullanılır. • Bunlar dişli veya tırnaklı tiplerde olurlar. • Gemilerde her müstakil bölme için iki yangın vanası bulunur. • Yangın vanalarının ağızları kullanılmadıkları zaman zincirle bağlı bir kapakla kapatılır. • Gemilerde karasal yangın tesisatlarından farklı olarak alüminyum valfler kullanılmaz. • Bunun yerine dökme demir veya pirinç malzemeden üretilmiş valfler kullanılır. • Gemileri büyüklüklerine göre Solas 74’deki kurallar geçerlidir. • Gemi yangın devresine gemi dışından su alabilmek için kullanılan bir aparat yerleştirilir. • Bu aparat uluslararası sahil bağlantısı olarak adlandırılır. • Gemilerde kullanılan valf çeşitleri genellikle şunlardır: • Ø Sürgülü vana, • Ø Kelebek vana, • Ø Küresel vana. Sürgülü tip yangın vanası • Yangın devresi Fitingsleri • Tanımı • Gemilerde dizayn edilen yangın devrelerinin montajında kullanılan bağlantı elemanlarına fitings malzeme denir. • Deniz yangınlarında kullanılan yangın devresi fitingsleri • deniz suyundan zarar görmeyecek özelliklerde olmalıdır. • Genellikle galvaniz dökme malzeme tercih edilir. • Çeşitleri • Dirsek, T ve benzeri tek yönlü akış elemanları basınç ayarlı elemanlar, pislik tutucular, yangın hortumları, hortum kaplinleri, nozullar, geytler, valf süzgeçleridir. Fitingsler • Yangın devresi Tankları • Tanımı • Gemilerde yangın sırasında kullanılan köpüğün, oluşmasını sağlayan kimyasalların ( foam) depolandığı tanklardır. • Tankların ebatları, pompanın ve geminin büyüklüğüne bağlı olarak seçilir. • Bu tanklardaki kimyasallar, yangın sırasında su ile reaksiyona girerek köpük oluşumunu sağlarlar. • Ayrıca gemide sprinkler sistemi kullanıldıysa ilave olarak üzerinde basınç bulunan tatlı su tankı da bulundurulur. • Yangın devresi Dolapları • Yangın dolaplarının içinde hortum bağlantı vanaları, hortumlar ve nozullar bulunur. • Yangın dolapları dış hava şartlarına ve deniz suyuna karşı dayanıklı malzemelerden üretilmelidir. • Bu konudaki şartnamelere bakılırak donatım yapılmalıdır. • Yangın dolapları hortumların saklandığı ve kabinler için gerekli cihazların döşenmesine izin verecek büyüklükte olmalıdır. • Gemilerdeki yangın dolapları her yaşam mahalline ya da makine dairesine yakın yerlere konulur. Yangın dolabı • Yangın devresi Borularının Düzenlenmesi • Yangın devresi boruları gemi bünyesine sabitlenerek monte edilirler. • Sabitleme aracı olarak kelepçeler kullanılır. • Seyir esnasında borular sallanmayacak şekilde sabitleme işlemi yapılır. • Sabitleme başlıkları gövdeye kaynaklıdır. • Boru bağlantıları flanşlı ya da kaynaklı olarak yapılır • Yangın devresi Sprinkleri: • Gemilerde çıkan yangınları söndürmek için üzerinde basınçlı su bulunan devreler bulunur. • Buna otomatik basınçlı su püskürtme sistemi (sprinkler) devresi denir. • Sprinkler sıcaklıkları algılayarak, ortam içindeki sıcaklığın yükselmesi durumunda patlayarak, ortama su püskürtürler. • Genellikle kapalı mekânlarda ve insanların bulunduğu ortamlarda kullanılır. • Gemilerde güverte kısmında kullanılmaz . Spring • Yangın devresi Valfleri Bağlantısı • Yangın devresi valfleri gemilerde dişli ve flanşlı olmak üzere iki şekilde yapılır. • Flanş bağlantı ağızları karşılıklı getirilerek birbirlerine kavrama şeklinde bağlanır. Yangın tesisatı valf bağlantısı • Yangın Tesisatı Tankları Bağlantısı • Sistemde bir köpük maddesi ( foam ) tankı, bir su pompası, bir enjektör sistemi bulunmaktadır. • Enjektörden geçen su, tanktan gelen köpük maddesi ile karışarak köpük oluşturmakta ve • oluşan köpük su ile birlikte istenilen bölgeye ve güvertedeki su toplarına gitmektedir • Ayrıca sprinkler sisteminde basınçlı tatlı su tankı bağlantısı da yapılabilir. • Yangın Tesisatı Springleri Bağlantısı • Devrenin suyu üzerinde basınçlı hava bulunan tatlı su tankından sağlanır. • Su üzerindeki basınç düştüğü takdirde derhal algılanır. • Düşen basınç otomatik olarak yangın pompalarının çalışmasını sağlar. • Springler devresi tankında basınç düşünce deniz suyu yağmurlama devresine girerek yangın çıkan yere yağmurlama biçiminde su basarak yangını söndürür Spring bağlantısı • Yangın Pompaları Bağlantısı • Yangın devresi pompaları flanşlı bağlantılarla devreye bağlanır. • Pompanın tipine göre kaideye yerleştirilir. • Normal yangın pompalarının yedeklemesi bulunur. • Bunlara ilave olarak makine dairesinin dışında, geminin güverte kısmında emergensi yangın pompası bulunur. Emergensi yangın pompası • Yangın devresi Güverte istasyonları: • Yangın pompalarından gelen dağıtım boruları güvertede gemi bünyesine monte edilerek sabitlenirler. • Bu borulara belli noktalardan çıkış alınarak yangın valfleri ve uzaktan söndürme sistemine monte edilirler. • Gemilerde taşınan yükün cinsine göre yangın söndürme maddesi kullanılır. ( su veya foam ) • Yangın devreleri tankerlerde su tabancaları ile güverte üzerindeki birçok bölgeye köpük sıkabilir. • Uzaktan veya üzerinden kumanda edilebilir. Güverte üzerindeki yangın devresi bağlantıları • Yangın devresi Makine Bağlantısı • Makine dairelerinde yangın devresi valfleri bulunur. • Bu valflere hortum takılarak yangına müdahale edilir. • Ancak, yangın kontrol edilemiyorsa karbondioksit nozulları ile makine dairesine karbondioksit ile uzaktan kumanda ile boğulur. • Her iki sistemde makine dairesinde mevcuttur. • İlave olarak kuru kimyevi yangın söndürücüler bulunur. Makine dairesi CO2 söndürme devresi • Gemilerde kullanılan başlıca boru devrelerini aşağıdaki gibi sıralayabiliriz: • Sintine devresi • Balast devresi • Yakıt devresi • Basınçlı hava devresi • Yangın devresi • Buhar devresi • İçme suyu ve kullanma suyu devreleri • Deniz suyu devresi Buhar devreleri • Ana ve yardımcı buhar devreleri olarak ikiye ayrılır. • Türbinli gemilerde ana kazanlarda elde edilen kızgın buharın ana türbinlere iletilmesini sağlayan boru sistemlerine ana buhar devresi denir. • Yardımcı kazanlarda üretilen buharın gerekli makinalara ileten boru devrelerine de yardımcı buhar devresi adı verilir. • Genellikle sancak ve iskele olarak iki koldan sevk edilen buhar herbir yardımcı makinaya müstakil bir boru hattı ile verilir. • Bu hatların başında bulunan stop valf arıza durumunda sadece ilgili makinanın devre dışı bırakılarak onarılmasına imkan sağlar. Steam pipes İçme suyu – kullanma suyu devreleri • Geminin dip tanklarında veya pik tanklarında tatlı su depolanması için dizayn planlaması yapılır. • Makine dairesinde bulunan tatlı su hidroforu vasıtası ile lavabolara ve diğer yerlere tatlı su gönderilir. • Sıcak su için ayrıca bir elektrikli veya buharlı sıcak su kazanı makine dairesine monte edilmiştir. Deniz suyu devresi • Tuvalet giderleri için gemilerde genellikle deniz suyu devreleri kullanılmaktadır. • Bu devre için makine dairesinde deniz suyu hidroforu konulmuştur. • Tüm yaşam yerlerindeki deniz suyu ihtiyacı bu devre vasıtası ile karşılanır. Ballast Tank Surface Area of Double Hull Ships Boru renk kodları • Borular herbir bölmede enaz bir defa, valf veya fittinglere yakın bir şekilde markalanmalıdır. • İlaveten borunun uzunluğuna bağlı olarak enaz 3 ila 5 metrede bir markalama işareti konmalıdır. • Boruların içindeki akış yönünü gösteren ok işaretleri ayrıca belirtilmelidir. • Kullanılan markalama ve ok işaretlerinin ebatları için standart tablolar mevcuttur, ölçüler boru ebatlarına göre belirlenmiştir. • Markalama uygun renklerde boyama şeklinde veya hazır yapışkanlı bantlar kullanılarak yapılabilir. Colour-coding cargo pipes Reference table of primary colors identified by the system: Main Colors Pipeline Content or System • Black : Waste (oily waters, exhaust gases, waste water) • Blue :Fresh water • Brown :Fuel oil • Green :Sea water • Gray :Non-flammable gases • Maroon :Masses (dry and wet) • Orange :Oils other than fuel • Silver : Steam • Red :Firefighting and fire protection • Violet :Acids, alkalis • White :Air in ventilation system • Yellow ochre : Flammable gases Cargo piping arrangement Gemi içinde boru montajları Deck piping Spectacle flange Suction filter Pipe corrosion Corrosion allowance for steel pipes in mm • Uperheated steam systems 0.3 • Saturated steam systems 0.8 • Steam coil systems in cargo tanks 2 • Feedwater for boilers in open circuit systems 1.5 • Feedwater for boilers in closed circuit systems 0.5 • Blow-down (for boilers) systems 1.5 • Compressed air systems 1 • Hydraulic oil systems 0.3 • Lubricating oil systems 0.3 • Fuel oil systems 1 • Cargo systems for oil tankers 2 • Refrigeration plants 0.3 • Freshwater systems 0.8 • Seawater systems in general 3 Leaking fire main