YAKIT STANDARTLARI

 YAKIT STANDARTLARININ TARİHİ GELİŞİMİ

Gemi işletme giderleri olarak bunker giderleri, işletme giderlerinin önemli bir bölümünü oluşturur.Bu giderlerin gerçek oranı, geminin ve makinesinin türü ve ölçülerine bağlıdır.Deniz endüstrisinde damıtma ürünü olan yakıtlar istisna edilirse, fuel oiller çoğu zaman viskozitelerine göre sipariş edilmektedirler. Viskosite önemli bir özellik olmakla beraber, fuel oillerin diğer özellikleri yanında hiçbir fikir vermemektedir. Gemi sahiplerinin yanında yakıt mühendisleri de, sadece viskositenin, yakıtın diğer özellikleri hakkında yeterli bilgi sağlayamayacağı kanısındadırlar.Ayrıca 1973 yılındaki petrol krizinde, 1 varil ham petrolün fiyatının 40 Amerikan dolarının üzerine çıkması, işletmeci ve gemi şirketlerini distile yakıtların yerine daha ucuz yakıtlar arayışına itti. Ardından pahalı dizel oiller yerine,viskoz ve kükürt oranları yüksek, fakat ucuz olan fuel oiller kullanmaya başladılar. Bu yakıtların da kötü olanlarının kullanılması sonucunda gemideki makineler önemli bir derecede etkilenmiştir. Bu nedenlerden dolayı gemi dizel yakıtları konusunda bir takım standartların ortaya çıkmasına ve geliştirilmesine neden olmuştur.

1970’lerden önce deniz yakıtlarının kalitesi önemli bir yer tutmuyor ve bir problem olarak düşünülmüyordu.Artık yakıtlar hem kazanlarda hem de ağır devirli dizel makinalarında kullanılmaktaydı ve ayrıca sadece denizcilik sektöründe değil aynı zamanda karada enerji tesislerinde katı ve gaz yakıtlara alternatif olarak kullanılmaktaydı.Artık yakıtlar kısaca Burner Fuel, Heavy Oil, Boiler Oil, Bunker C ve Class G olarak adlandırılmaktaydı. British Standart BS 2869 :1970 de Class G olarak  bilinen yakıt deniz satışlarında Bunker C olarak adlandırılmaya başlandı.

1970 lerin ilk yarısında ve 1970,72,74 de yapılan bazı revizyonlar ile orjinal 1957 British Standarta geniş bir ilgi alanı kazandırıldı.Bu son revizyon burner ve makine yakıtlarını sınıflandırılmasını sağlamıştır.Fakat makine klas  yakıtları gas oil veya diesel oil olması sebebiyle bir çok dizel makinasında kullanılan artık yakıtların standartlaştırılmasına çok az ilgi gösterilmiştir. Bu ihtiyaçtan dolayı British Standart kendi bünyesi içerisinde bir çalışma grubu oluşturmuş ve ilgili kuruluşlarla yapılan uzun müzakereler sonusunda deniz yakıtlarının Draft Spesifikasyonlarını oluşturmuşlardır.Bu çalışmalar gelişme sürecinde iken British Standart, ISO ve CIMAC’ı sürekli olarak bu süreç içerisinde devamli bilgilendirmiştir.Tüm bu kuruluşlar tarafından net olan bir şey vardı ki denizcilik sektöründe yakıt problemlerinin çözülebilmesi ve gelişmesi için yakıtların bir standartının olması gereğiydi.Bu nedenle British Standart taslağı ISO içerisindeki bir çalışma grubuna yönlendirilerek yakıt standartlarının uluslararası bir statüye ulaşmasını sağlamıştır.

ISO standartları kurulmadan, yakıt standartlarının gelişmeşi ve mevzu bahsi geçen çalışma grupları tarafından kabulu uzun bir zaman alacaktı.Ancak ISO yakıt standartları gelişme aşamasındayken, British Standart komitesi kendi draft yakıt standartlarını 1981 yılının  başlarında yayınladılar. Sonradan British Standart  BSMA 100 1982 de yayımlandı ve deniz yakıtlarının ilk standartı oldu.1980 ‘lerde BSMA 100 : 1982  yakıt alıcı ve satıcılarda va hatta kira sözleşmelerinin (charter-parties) yakıt kalitesi ile ilgili maddelerinde referans noktası olmuştur.

Denizcilik şirketlerinin teknik departmanları tarafından  kötü yakıtların makineler üzerindeki etkileri bir kat daha önem kazandı ve gemileri için yakıt seçimlerine daha fazla önem gösterdiler. Yavaş yavaş denizcilik sektörlerinde, yakıt siparişi verirken sadece viskosite değerinin yeterli olmayacağı  ve yakıtın diğer özelliklerinin de önemli olduğunu anladılar. 1970 lerin sonu 1980’ lerin başında ISO ve British Standart kendi yakıt standartlarını geliştirirken bu arada CIMAC da bu konuda aktif çalışmalar yapmaktaydı.1978 lerde CIMAC  deniz ve kara sektöründe kullanılan ağır yakıtların speklerini oluşturmaya başlamıştır ve dizel makinalarında kullanılan artık yakıtlarla ilgili tavsiyelerini ve prosedürlerini  teknik bilgiler olarak 1986 yılında yayımlamıştır.CIMAC tavsiyeleri veya spekleri sadece artık yakıtları kapsar ve ‘yakıtlar verildiği şekliyle’(fuels as delivered) diyerek yakıtların kullanılmadan önce uygun şekilde ıslah edilmeleri gerektiğini belirtirler.

ISO/BS yaklaşımı ile CIMAC perspektifi arasındaki temel fark; ISO/BS ‘in sadece farklı kalitelerdeki yakıtın kalite standartlarıyla ilgilenmek değil ayrıca talep edilen farklı kalitedeki yakıtların alıcılar tarafından geniş alanda ve kolayca bulunmasını sağlamakdı.CIMAC ise ağırlık olarak makine üreticilerini ve kullanıcılarını göz önünde bulundurarak, eski ve yeni makinelere ve tiplerine göre yakıt kalitesinin belirlenmesini gerektiğini belirtmiştir. Yani makinenin yaşına ve tipine bağlı olarak yakıt kalitesi oluşturulması gerektiğini ve eski gemilerde düşük kaliteli yakıtlar için yakıt ıslah plentleri olmama ihtimali üzerinde durmuştur.Bu nedenle eski gemilerde kullanılacak yakıtın daha yüksek kalitede olması gerekiğini belirtmiştir.

ISO çalışma grubu tüm draft speklerini tamamlayarak 1987 yılında  deniz yakıtları için ilk uluslararası yakıt standartını yayınladı.(INTERNATIONAL STANDART ISO 8217 PETROLEUM PRODUCTS-FUELS (CLASS-F). Bu zaman içerisinde yakıt alıcıları bu üç standartın(BSMA 100 :1982 , ISO 8217 VE CIMAC ) tam olarak anlaşılmadığını ve karıştırıldığını belirtmesi üzerine  deniz yakıtları için ISO standart 8217/1a klasını çıkarmıştır. Bu klas ISO 8217 de belirtilen farklı katagorideki yakıtların ve bunlara bağlı sembollerin açıklamasını yapmıştır.

Sonuç olarak British Standart karışıklıkları önlemek için BSMA 100 : 1982 ‘yi geri çekerek bunu ISO 8217 standardına benzer olan BSMA 100 : 1989’la yenilemiştir.Bunun üzerine CIMAC 1990 yılında deniz yakıtlarıyla ilgili speklerinin üçüncü yayınını yayımlamıştır.

BUGUNKÜ DURUM :

1994 yılında ISO çalışma grubu ISO 8217’ ye revizyon olarak bir ‘Committee Draft’ oluşturmuştur.( ISO CD 8217 1994 ). Bu draft toplam tortu miktarı, ve aliminyum + silikon’a limit getirmiştir.Bu Committee Draft  1994’ün sonlarına doğru ‘Draft International Standart’ olarak ISO’ya bağlı ülkelerin oylarına sunularak ISO / DIS 8217 ortaya çıkmıştır.

ISO 8217 nin bu son revizyonu Mart 1996 yayımlanmıştır ve şu anda bir çok yakıt alıcısı yakıtlarını  ISO 8217 1996 standartlarına göre sipariş ediyor. BSMA 100 : 1989 ve CIMAC 1990 da referans amaçlı  kullanılmaktadır. ( BSMA 100 :1989 , ISO 8217 1987’ye benzerdir.)