17 Aralık 2016 Cumartesi

TAKIMLAR VE KULLANIMLAR






Bu bölümde verilen bilgi ile silici, bir iş için uygun takımların yerini belirleyecek ve onları tanıyabilecek, makine görevlerini daha verimli bir şekilde yapabilecektir. İlave olarak, elde edilen bu bilgiler, her QMED sınavı, takımlarla ilgili sorular içermesinden beri, bu sınava katılmak isteyen insanlar için kritiktir.
Özel durumların haricinde, bütün el takımları genellikle geminin mühendislik bölümü tarafından kullanılır. Bu bölümde, kullanım için açıklamalar, ön uyarılar ve bu takımların tutumları da  verilmiştir.
İyi makinistler her zaman, kendi takımları için dikkat ederler. Değerli zaman ve yaşamlar, makinistler tarafından yapılan verimli işin başarı ile bitirilmesine bağlıdır. Kesici takımları keskin tutmalı ve işiniz bittiğinde, takımlarınızı herhangi bir hasardan veya körelmeden korumak için iyi  muhafaza etmelisiniz. Narin ölçme araçlarını dikkatlice kullanın ve bu takımları, gemideki daha güçlü aletlerin ya da dikkatsiz yönetim ile parçalanacağı ya da zarar görebileceği yerlerde saklamayınız.
Takımların kullanılma yöntemi, hepsine ve her birine verilen önem makine departmanından beklenen çalışan kalitesini gösterir. Siz, takımlarınız gibisiniz; keskin ve verimli, her zaman yapılacak gerekli işler için hazırsınız.
KALEM: Bir kalem, metaller üzerinde dar ve temiz çizgiler için kullanılır. Bunlar takım çeliğinden yapılmıştır. Bazıları tek uçlu (şekil 1), diğerleri de şekil 2’de gösterildiği gibi 90o civarında eğimli bir uçlu, double gövdelidir.



DERİNLİK CETVELİ: Şekil de gösterildiği gibi, derinlik cetvelinin, derin bir noktanın içine doğru giren dar ve keskin bir ucu vardır. Bu, çukurların, yarıkların ve öteki girintilerin derinliğini ölçmek için kullanılır. Bu cetvellerden bazıları, yüzeyde belli bir açıyla açılmış deliklerin hem derinliğini, hem de açılarını ölçmek için kullanılabilir.

KOMBİNE CALIPER CETVELİ: Şekil 4’te gösterildiği gibi kombine caliper cetveli, iç ve dış ölçümleri yapabilmek için ağızlı olarak dizayn edilmiştir. Eğer bir deliğin çapı ölçülüyorsa, IN işareti ile eşleşen ölçü okunur. Bir şaftın çapı ölçüldüğü zaman, OUT işareti ile eşleşen ölçü okunur.


KUMPASLAR: Kumpaslar, çapları ve boşlukları ölçmek veya boşlukların ve boyutların kıyaslanması için kullanılır. Bunlardan en yaygın olan türleri; dahili, harici ve hermafrodit kumpaslardır. (şekil 5-sayfa 17)
Harici kumpaslar, dış boyutların ölçülmesi için kullanılır, örneğin yuvarlak nesnelerin çapını ölçmek için. (şekil 5-A)
Dahili kumpaslar’ın; deliklerin çapları, iki yüzeyi arasındaki mesafe, deliklerin genişliği vb. gibi iç kısımlardaki çapları ölçmek için, dışa doğru eğik ayakları vardır.       (şekil 5-B)
Hermafrodit kumpaslar, genellikle kavisleri yazmak veya şekil 5-C’de gösterildiği gibi, dizme işlerinde ölçüyü (çapı) işaretlemek için kullanılırlar.
Pergeller, noktalar arasındaki uzaklığı ölçmek, bir cetvel üzerinden mesafeleri direkt olarak aktarmak için veya daireler ve daire yayları çizmek için yapılmış araçlardır.(şekil 5-D)
AÇIÖLÇER: Şekil 6’da gösterilen araç bir açıölçer olarak bilinir ve açıları ölçme veya belirleme için kullanılırlar. Bu genellikle, seluloid gibi şeffaf malzemeden yapılır; bu sayede çizgiler onun üzerinden görülebilir, fakat bu, metal ya da öteki metallerden de yapılabilir. Bir açıölçer, her biri 1o’yi temsil eden 180 eşit parçaya bölünmüştür.


Açıölçerin altını, iki doğru parçasının birbirini kestiği noktayı baz alarak, yatay bir doğru parçasının üzerine dayayıp bu iki doğru parçası üzerindeki açıyı dorudan okuyabilirsiniz. Örnek olarak şekil 6’da gösterilen doğrular 40o’lik bir açı oluşturmaktadır. Düz kenarın yardımı ile veya eğri olan bölüm kullanılarak metal bir levha üzerine, istenilen açıda doğru parçaları çizilebilir.
Açıölçer; aynı zamanda matematik problemlerinde kullanılan üçgenlerin yapımı için ya da eğer iş büyük bir dikkatle yapılırsa, bu gibi problemlerin grafikal çözümleri için de kullanılabilir.

L CETVELİ VE KOMBİNASYON SETİ: Yazmak, ölçmek, açıları kontrol etmek, kağıdın bir parçasının kenarına doğru açıda çizgiler yerleştirmek, köşeye paralel çizgiler için noktaların konulması ve öteki aletler için bir rehber ya da referans noktası  olması açısından, L cetveli gereklidir. 16’ya 24 inchlik bir çelik L cetveli ve daha küçük som L cetveli şekil 7’de gösterilmiştir.


Şekil ’de bir kombine set gösterilmiştir. Bu set, bir bölümü şekil 8’de gösterilen değişik, özel amaçlar için kullanılabilir. Bir kalem, bir düzey belirleyici ve bir de açıölçerden oluştuğunu biliniz.

TEL VE LEVHA ÖLÇEĞİ: Şekil 9’da gösterilen ölçek bir Birleşik Devletler standardında tel ve levha ölçeğidir. Bu alet, telin çapraz kısımlarını ölçmek ve metal levhanın ölçüsünü (kalınlığını) saptamak için kullanılır. Bu ölçeklerden birini kullanmadan önce, ölçülecek yerdeki bütün pürüzlerin temizlendiğinden emin olun.
MERKEZ ÖLÇEK: Şekil 10’da gösterilen ölçek, bir 60omerkez ölçeğidir. Ölçeğin ucunda olan çentiklerin 60o’lik bir açıları vardır ve vida dişi açma araçlarının taşlanmasını kontrol etmek için kullanılırlar. Mesela Amerikan milli vida dişi 60o’lik diş açısına sahiptir. Merkez ölçek aynı zamanda, torna işlerinde vida dişleri açma araçları gönyesinin ayarlanması için de kullanılabilir.

Merkez ölçeklerin genellikle iki tarafı ve kenarları boyunca ölçekler işaretlenmiştir ki bu ölçekler ; inch başına düşen cıvata,  vs. vida dişi sayısını ölçmek için uygundur. Merkez ölçeğin bir yüzünün bir kenarında inch başına 24 bölme ve öteki kenarında ise inch başına 14 bölme vardır. Merkez ölçeğin karşı yüzünde, bir kenarında, inch başına 24 bölme ve öteki kenar için inch başına 32 bölüm vardır. Değişik boyutlardaki bölmeler, adımı veya inch başına adımların numarasını kontrol etmek için kullanılırlar.


Her ölçeğe uyabilen, inch başına vida dişlerinin farklı sayısı, ölçek numarasına kalansız bölünebilen sayıdır. Mesela; 20 bölmeli bir kenar, inch başına 1, 2, 4, 5, 10 ve 20 vida dişini ölçmeye yarar. Aynı zamanda bu kenar, 20’nin katlarını; mesela, 40, 60, 80 ölçmek için kullanılırlar. 14 bölmeli olan kenar, inch başına 1, 2, 7, 14 ve 14’ün katlarına tekabül eden vida dişlerini ölçmek için kullanılır. 24 ve 32 bölmeli ölçeklerde benzer şekilde kullanılır.
VİDA ADIMI ÖLÇEĞİ: Eğer bir cıvatanın, vidanın, somunun vb.’in dişlerinin sayısı hakkında kuşku varsa; bir vida adımı ölçeği- şekil 11- kontrol etmek için kullanılır. Her ağzın ya da kanalın üzerine açılmış vida dişleri numarası basılmıştır.
KALINLIK ÖLÇEĞİ: Kalınlık ölçeği veya duyarlı ölçek, iki yüzeyin arasındaki klerensleri ve mesafeleri ölçmek için kullanır, şekil 12. Her bir keskin ucun üzerine basılan numara; o ucun, 1 inch’in yüzde biri oranındaki kalınlığını gösterir.
ÇEKİÇLER: Çok amaçlı sıkı bir çekiç, yuvarlak uçlu ya da makinist çekici denilen çekiçtir, şekil 13-A. Yuvarlak uca peen denir ve düz olan uca da yüz denir. Bu çekiç, tutacak sapı olmadan sadece kafasının ağırlığına göre sınıflandırılır. 6 ons, 8 ons, 1 pound vs.
Bitmiş bir yüzeyde çalışma ya da çekiçleme olduğu zaman, yumuşak çekiç kullanılır. Bu sayede, vurulan yüzeyde leke olmayacaktır. Bu çekiç genellikle pirinç, kurşun, ham deri veya plastikten yapılır.
Balyozlar, ağır darbelerin olacağı yerler için kullanılan ağır çekiçlerdir. Onların ağırlıkları genellikle 5 ve 25 pounds arasındadır. Bu çeşitteki çekiç, çoğunlukla button set olarak kullanılır.
Ölçekli çekiç; yüzey temizleme işlemlerinde tercih edilir, şekil 13-B. Bu çekiçler genelde pul, boya vs,’leri metal yüzeylerden çıkarmak için kullanılırlar. Bu tür çekiçlerin köşeleri hafif dairesel olur, kenarları keskin uçlu ve düz olmamalıdır. Kesici ve bıçakçıl kenarlar, metale çentik atabilir ve kaba, düzensiz bir yüzeye, yeni boya tabakası altında hava kabarcıklarının oluşmasına ve sonuç olarak boyanın kabarmasına sebep olabilir.

Bir çekiç, sapın uç kısımlarına yakın bir yerden tutulmalıdır. Asla sapı, çekiç basınç noktasına yakın bir yerden tutmayınız.
Çoğunlukla çekiç kazaları, gevşek çekiç başları yüzünden meydan gelmektedir. Çekiç başı, sapa sıkı bir biçimde tutunmalı ve şekil 13’te gösterildiği gibi, gittikçe sivrilen V biçimli metal, sapın iç tarafına doğru yerleştirilmelidir.
Bu çekici kullanmadan önce; daima ellerinizi terden, yağdan ve gresten koruyun ve çekicin sapını ve yüzünü, çekici kullanmadan önce siliniz.
NOKTALAR: Şekil 14’te, değişik şekillerdeki noktalar gösterilmiştir. Bu araçlar, birçok değişik işler için kullanılabilir, fakat, her zaman iş için uygun nokta seçilmelidir.

Bir merkezleme noktası, metal bir yüzeyde delik açılmak istenildiği zaman, matkap için başlangıç noktası oluşturmak amacıyla kullanılır. Eğer merkezleme noktası ile işaret yapılmazsa, delik istenilen merkezden uzaklaşacaktır. Merkezleme noktasının uç kısmı, 90o’lik bir açı oluşturacak şekilde sivri olmalıdır. Asla bir merkezleme noktasını, bir pin’i ya da cıvatayı çıkartmak için kullanmayın. Çünkü; keskin nokta V-takozu görevi görmeye başlar ve delikteki pin veya cıvatayı daha da sıkılaştırır.
Delik noktaları, genellikle döşeme işlerinde çizgileri ve merkez noktaları   işaretlemek için kullanılırlar.
Bazı zamanlar “drift”de denilen başlangıç noktaları, keskin uçtan gövdeye doğru uzanan bir kısma sahiptir. Ağır darbelere dayanıklı olması için bu şekilde yapılmıştır. Onlar, başları kopan perçinleri çıkartmak ya da pin veya cıvataları deliklerinden kurtarmak için kullanılabilirler. Çok dar olan bir cıvata ya da pin işine başlamak için; çalışılan parçanın çapından az daha küçük çap merkezli bir başlangıç noktası kullanın.
Bir pin veya cıvata genişledikten veya kısmen zarar gördükten sonra, başlangıç noktası, işi bitirmek için çok geniş bulunabilir. O halde, deliği kıpırdamadan takip edecek şekilde dizayn edilmiş bir pin noktası kullanılabilir. Hem başlangıç noktasının, hem de pin noktasının asla sivrileştirilmemiş, köşeli, hafif dairemsi, düz uçları olmalıdır.
Allen ya da hizalayıcı nokta, birbirine bitişik bölümlerdeki karşılıklı delikleri hizalamak için kullanılırlar.
CIVATA MAKASI: Zor koşullardaki kesme işleri için kullanılan bir cıvata makası şekil 15’te gösterilmiştir. Bu araçlar, uzunluk açısından 18’den 36 inch’e kadar değişik boyutlarda yapılırlar, daha geniş olanlar, yumuşak çelik cıvataları kesmek için kullanılır ve çapı yarım inch’e kadar açılabilir. Cıvata makaslarının genellikle, ekstra sert metal alaşımlarından sert bir özel, değiştirilebilir ağzı vardır. Ağızlar bu yüzden gevrektir ve eğilme ya da çöküntü olmadan önce kırılırlar. Bu alet kullanıldığı zaman, herhangi bir vurma hareketinden kaçınmak gerekir. Bu makasın bilendikten daha sonra kapanmakta zorlanması durumunda, keskin kenarın değişik konumlarda ayarlanmasını sağlayan bir tornavida setine sahiptir.


TORNAVİDALAR: Tornavidalar bir amaç için dizayn edilmiştir ki bu; vidaları sıkmak ya da gevşetmektir. Tornavidanın ucu ve yassı ağız kısmı çok serttir ki, şeklini koruyabilmesi ve tornavida içerisinde yivin kırpma hareketine karşı koyması sağlansın. Keskin kenarı bilerken kenarları düz tut ve kenarların keskin olduğundan emin ol. Keskin ağzın ucu, düz ve dikdörtgen şeklinde olmalı, şekil A. Bir tornavida, uçtan sapa kadar olan ağzın uzunluğu ile sipariş edilir. Zor ve ağır koşullara dayanıklı, bozulmayan tornavidalar, kare şeklinde sert metallerden yapılmıştır. Bu şekilde yapılmasının nedeni; daha fazla kaldıraç gücü elde etmek amacıyla somun anahtarının onlarla birlikte kullanılabilmesine imkan sağlamaktır.. Elektrikçilerin tornavidaları ise yalıtılmış tutacaklardan yapılmışlardır. Tehlike arz eden bir işte, sıradan bir tornavidanın sapı, elektrikçilerin bantlarıyla sarılarak yalıtılabilir.

Şekil B’deki dengeleme tornavidası, ulaşılması zor yerlerde bulunan vidalar için kullanılırlar.
Şekil C’deki eğri dişli tornavida, tam kapsanabilme özelliği ve diğer tornavidalarda olduğu gibi sürekli çevirme zorunluluğu olmaması ile çok kullanışlı bir alettir.
Şekil D’deki Philips tornavidası, sadece Philips tipi tornavidalara uyan bir tornavidadır. Bu vidalar, gösterildiği gibi 4 yollu yarığı ile çıkarılırlar.
Bağımsız, küçük bir iş üzerinde tornavida kullanılacağı zaman, bu nesneyi bir mengene içinde tutunuz ve asla öteki elinizi de bu parçayı tutmak için kullanmayınız.. Kaymalar, çok sık olarak ağır el yaralanmalarının sebebi olmaktadır.
PENSE: Bugün, genel kullanımda birçok pense çeşitleri vardır. Şekil 17, en yaygın pense şekillerini göstermektedir.

Kombinasyon penseleri, mafsal pininin kolayca bir pozisyondan, diğerine geçebilmesi ve dolayısıyla pensenin ağzının tamamen açılmasını sağlar.
Kesici pensenin; her ağzının bir tarafı üzerinde keskin, kesici bir kenarı vardır. Bu çeşitteki pense, büyük uzanımlı elektrik işlerinde, kablodan yalıtımı soymak için kullanılırlar.
Birçok pensedeki ağızlar, daha iyi kavrama amacı ile dişli olarak kesilmişlerdir. Asla bu penseleri, somunları sıkmak için kullanmayın, ağızlar somunların köşelerini ezecektir. Penseler, bir uçtan bir uca olan uzaklık ile ölçülürler.
SOMUN (İNGİLİZ) ANAHTARLARI: Somun anahtarları; cıvataları, somunları, vb. şeyleri sıkmak ya da çıkartmak veya boru, dairesel çubuklar vb. gibi yuvarlak malzemeleri korumak-tutmak için yapılmış araçlardır. Bunlar 3 genel başlık altında sınıflandırılabilir; ayar edilebilir, yekpare ve açık ağızlı. Somun anahtarları, aynı zamanda şekillerine veya ‘S’ anahtarı, açılı anahtar, boru anahtarı, İngiliz anahtarı, musluk anahtarı vs. gibi kullanıldıkları özel işlere göre isimlendirilirler.
Açık ağızlı anahtarlar yekpare, bir ya da iki tarafa da açılabilen ayar edilemez anahtarlardır. Bu açılmalar, anahtarın vücuduna göre değişik boyutlarda yapılırlar, en yaygın olan açı 15o olanıdır.
Anahtarın boyutu, anahtarın ön yüzüne basılmıştır ve kanatların arasındaki mesafeyi ya da açıklığın boyutunu gösterir, şekil 18. Bu ölçülendirme, hegzagonal somun ve kenarları arasındaki mesafedir. Bir ½ inch’lik somun, dış kenarlarından ölçüldüğünde 7/8 inch olur. Dolayısıyla ½ inch somunun anahtarı, 7/8 inch olmalıdır. Niçin gerçek boyutların kullanılmadığı bir soru işareti olarak durmaktadır. Çünkü bu mevcut sistem oldukça akıl karıştırıcıdır.

Somun boyutunu, anahtar boyutuna dönüştürmek ya da tam tersi için oldukça basit bir sistem vardır. Bir somunun anahtar boyutunu belirlemek için; somunun boyutunu 2/3’e böl ve 1/8 ekle.
Anahtarın üzerine basılan numaradan somunun boyutunu belirlemek için, anahtarın boyutundan 1/8 inch çıkar ve 2/3 ile çarp.
En yaygın olarak kullanılan açıkağızlardan 3 tanesi çok önemlidir. ‘S’ anahtarı; yakın mahallerde çalışmalar için kullanılır. Horoz ayaklı anahtar, sapı sap eksenine 90o’lik bir açı yapacak şekilde yerleştirilmiş bir başlığa sahiptir ve sapa bölgelerde kalmış somunlara ulaşmak için kullanılır. “Spud” anahtarların, uzun ve gittikçe sivrilen bir sapı vardır ve çoğunlukla flanşlar ve levhalar üzerindeki cıvata deliklerini  hizalamak için kullanılırlar.
Çok rahatça uyan ve vida dişlerinin elle sıkılamayacak kadar geniş somunların (4,5 inch veya üstü) sıkıştırılmasında veya gevşetilmesinde kullanılan anahtar, ağır ve hantal yapılıdır. Somunları çıkartmak ya da uygun anahtarla genişletilmişleri oynatmak için, ‘iskelet’ denilen özel bir anahtar kullanılır. Adından da anlaşılacağı gibi bu anahtar, ağırlıkta çok daha hafif ve kullanımda da kolaydır.
Asla yaylanabilen, yani fazla basınç karşısında açılabilen açık çeneli, açık uçlu anahtar kullanmayın. Asla somunun boyutundan büyük anahtar kullanmayın; daha geniş anahtar, somun etrafında kayar ve somunun köşelerini düzleştirir. Mümkün olduğunca anahtarı kendinize doğru çekin, üzerine doğru itmeyin. Eğer, somunun yerinden dolayı anahtarı itmek gerekliyse; elini açık tut ve avucunun alt tarafıyla bastır. Bu, anahtar somundan kayıp çıkarsa, eklemlerde oluşabilecek yaralanmaları önlemeye yarar.

Bütün anahtarların en kullanışlılarından bir tanesi de ayarlanabilir veya hilal anahtarlardır, şekil 20. Bu değişik boyutlardaki somunların herhangi birine uyabilmek için ağzının ayarlanabilmesi dışında, açık ağız anahtara kafi derecede benzemektedir. Her zaman anahtarı somuna uygula ki; çekmeden oluşan güç, katı çenenin, yani sapı ucundaki çenenin üzerine aksetsin.
Maymuncuk anahtarı, şekil 21, ayarlanabilir anahtarların bir çeşididir. Bununla beraber, çeneler, sapla 90o’lik bir açı yapacak şekilde yapılmıştır. Bu büyüklük, aletin toplam uzunluğuna da işaret etmektedir.

Kutu anahtarlar da oldukça kullanışlıdır. Çünkü; bu anahtarlar kapalı mahaller için kullanılırlar. Kutu anahtarlar somunu  tamamen sarar, şekil 23. Bu anahtarlar genellikle, minimum 15o’lik bir dönüş sağlayan 12 dişliden oluşmuştur. Bu çeşit anahtarların, somundan kayma ihtimali çok azdır. Bazı kutu anahtarlar, değişik açılarda olan denge uçlarına sahiptir.

Stilson anahtarı ya da boru anahtarı, adından da anlaşılacağı gibi, borular ve diğer yuvarlak nesneler üzerinde kullanılır, şekil 22. Çenelerin içerisinde, daha iyi bir kavrama sağlamak için kesilmiş dişler vardır. Boru anahtarını, asla kare nesneler için ya da somunları sökmek için kullanmayın. Bu, kenarları ezip yaralayacaktır ve somunları kullanışsız hale getirecektir. Anahtarın boyutu, onun toplam boyutunu işaret eder.

Çukur anahtarların çok sayıda değişik şekilde çeşitleri vardır. Şekil 24, ofset ve       t- saplı çeşitleri göstermektedir. Çukur anahtarlarının en yaygın çeşitleri, set halinde gelen ve şekil 25’te de gösterildiği gibi değişik sapları olanlardır. Set, genellikle değişik boyutlarda, 10 ya da 20 içi boş aparattan, 2 ya da 3 çeşit saptan, eklem parçaları ve bir çeşit ilavelerden oluşur. Şekil 25’teki üst sap, dişli çeşittendir ve yapılan işte büyük bir zaman kazancı sağlar. Dişli anahtar, somun üzerinde kıpırdatılmadan, her iki yöne doğru da hareket edebilir.

Genel kullanımda, çok sayıda somun anahtarı çeşidi vardır. Gemide, yangın hortumu ve yangın musluğu bağlantıları, genellikle somun anahtarı çeşitli yapıdadırlar. Bazı pompalar, çukurlaştırılmış somun anahtarı gerektiren gland somunları ile uyumludur.
Allen set vidaları ve çap vidaları başsızdır ve vidalanmak istenilen bölümün yüzeyi altında kalan veya aynı seviyede olan iki kenarı birbirine tam olarak uydurmak için kullanılır. Şekil 27’de gösterildiği gibi , vidanın sonunda bir hegzagonal yuva yapılır. Allen anahtarı genellikle şekilde gösterildiği gibi, eğilmiş altıgen ağızlı bir parçadır. Tüm uzunluğu boyunca aynı çapı gösterir. Bu vidalar, vidanın gövdesinin çapından daha geniş olarak yapılmış yuvarlak kafalar ile oluşturulur. Aynı zamanda bu geniş kafa, vidalanan bölümdeki oyuğa da uyar.
KESME ARAÇLARI: Testere, metalleri kesmek için kullanılırlar. İki çeşit testere iskeleti vardır-yekpare ve ayarlanabilir, şekil 28. Yekpare şekilli olan, sadece kesicinin tek ölçülü olanını tutar. Ayarlanabilir şekilli olan ise, değişik uzunluktaki kesicileri tutabilir.
Testere, iki şekilde olabilir- sert sırtlı ve oynar sırtlı, sert sırtlı olan testerenin her tarafı çok serttir, ancak oynar sırtlı olanın sadece dişleri sertleştirilmiştir. Sert sırtlı kesici genellikle çelik, pirinç, dökme demir ve ağır kesişme noktaları üzerinde kullanılır.

Kesiciler aynı zamanda değişik ölçülerde olur. Ölçü inch başına diş adımının numarasını temsil eder. Standart ölçüler; inch başına 14, 18, 24 ve 32 diştir. Genel amaçlı iş için, ölçüsü 18 olan kullanılır. Ölçüsü 24 olan ise kalın duvar borusu, boru, bakır, pirinç, kanal ve açılı demir kesimi için kullanılır. Ölçüsü 32 olan, ince duvar boruları ve metal levha için kullanılır. Ölçüsü 14 olan ise makine çeliği ve soğuk çelik borular için kullanılır.

Her zaman kesiciyi iskelete, dişleri saptan ters tarafı görecek şekilde geçiriniz. Kesiciyi, iskelet pinlerinin arasında sıkı sıkı, dik bir konumda tutmak için kesiciyi yeterli tansiyona gelene kadar sıkın.
Kestiğiniz zaman, sol ayağınızı hafifçe ileride tutarak durun ve kesici ile tam gidiş-gelişler yapın. Diş noktaları tutacağın zıt istikametine doğru baktığı için, baskının ileri gidişte verilmesi gerektiği hatırlanmalıdır. Kesici ile geri dönüşte, hiçbir baskı uygulanmamalıdır. Dakika başına 40 ya da 50 gidiş –gelişle kesme işlemini yapın. Kesme işleminde; sorunların bir çoğuna çok hızlı kesme işlemi sebep olur. Metalden, uzun, dar kesişler yapmak için, kesici iskelete doğru açıda yerleştirilmelidir.
KESKİLER: Soğuk keskiler, soğuk metalleri kesmek ya da talaş kaldırmak için kullanılan araçlardır. Keskiler, uçlarının şekillerine göre sınıflandırılırlar. En yaygın olarak kullanılanlar, elmas noktalı ve dairesel burunlu olanlarıdır, şekil 29.
Düz soğuk keskinin boyutu, kesici kenarın genişliği ile saptanır. Keskiler genellikle, stoklanmış oktagonal alet çeliği kalıbından, dikkatlice sertleştirilerek ve birdenbire soğutularak yapılırlar. Kesici kenarın hafifçe dışbükey olduğunu unutmayın. Bu, zayıf köşe kenarlarının dökülmesini önler.
Burunlu keskiler, çukur bir bölgede, kare köşeler oluşturulması gerektiren parçaları kesmek için kullanılırlar.
Dairesel burunlu keskiler genellikle, yağ oluklarının bağlantılarının kesilmesinde kullanılır.
Elmas noktalı keskiler ise, ‘V’ şekilli olukların ve iç kesimdeki keskin açıların kesilmesinde kullanılırlar.

Çelik yüzeyinden metal kaldırılması istendiğinde; keski ucunu hafif makine yağı ile yağlayın. Bu keskiyi kullanmayı ve zaptetmeyi kolaylaştırır. Asla yağı dökme demir üzerinde kullanmayın. Talaş kaldırma işleminde her zaman gözlük kullanın. Keski sapını ve çekiç sapını kuru ve kaymayı önlemek için temiz tutun. Keski başlarının, talaşların uçuşmasına ve yaralanmalara olanak sağlayacağından, mantar başı haline gelmesine izin vermeyin, şekil 29-E.
EĞELER: Eğeler, kesme, düzgünleştirme veya az miktarda metal kaldırmak için kullanılırlar.
Şekil 30, bir eğenin parçalarının isimlerini göstermektedir. Şekil 31 ise, en yaygın olarak kullanılan eğelerin kesişme noktalarını göstermektedir.

Tek kesikli eğeler, aletleri keskinleştirmekte, törpülemeyi bitirmekte ve talaş çekmek için kullanılırlar.
Çift kesikli eğeler ise sert işler ve metalin hızlıca törpülenmesi için kullanılırlar. Şekil 32, en yaygın olarak kullanılan eğe kesiklerinin bazılarını göstermektedir. Küçük, silindirik eğeler; genellikle sıçan kuyruğu eğeleri olarak anılırlar.
Emniyet kenarlı eğelerin kenarlarında, hiç diş yoktur ve örnek olarak, yan taraflarından metali kaldırmadan parça köşeleri kesiminde kullanılır.
Eğelerin, çok sayıda başka sınıflandırmaları da vardır, fakat sözü geçenler, en önemli olanlarıdır.

Şekil 33, eğeleme işlemi esnasında ellerin uygun pozisyonunu göstermektedir. Her zaman düz bir gidiş-geliş yapılmalıdır. Eğeyi tahtravalli gibi, yukarı aşağı sallamayın.
Yumuşak metaller eğelendiği zaman, eğe dişleri arasında küçük metal parçaları kalacaktır. Bu; eğenin üzerinde çalışılan metali çizmesine neden olacaktır. Dişleri temizlemek için bir eğe kartı kullanılır, şekil 34. Bu, tel fırça ve kıllı fırçanın birleşiminden oluşmuştur. Telli tarafı, eğe dişlerinin üzerlerine sürülür ve  daha sonra da, kıllı tarafı ile temizlenir.
Eğer eğe dişleri içerisine giren metal parçalar, eğeye çok sert bir biçimde yapışmışsa, onları çıkartmak için keskin uçlu tel veya tırnak kullanılmak zorunda kalınacaktır.
Bir eğeyi, sapsız olarak asla kullanmayınız. Bir eğeyi, uzunluğunu, tipini ve şeklini vererek ısmarlayınız. Yani; 12 inch’lik, tek kesikli, pürüzsüz ve düz gibi...
EL MAKASLARI: Şekil 35’te, ince metallerin veya metal levhaların kesimi için kullanılan el makasları gösterilmektedir. Şekilde gösterilen dik makasların; dik ve düz kesici ağızları vardır ve düz bir hat kesecektir. Makaslar aynı zamanda; dairesel parçalar kesmek için; kesici tarafı kıvrımlı olarak yapılırlar ve dairesel makaslar olarak anılırlar.

Asla makasları; vidaları, tırnakları vb.’leri kesmek için kullanmayınız.

Makaslar, onların toplam uzunluğu ve kesici ağızların uzunluğu ile ısmarlanırlar.

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder