GEMİ HASAR KONTROLU - KONSTRÜKSİYON

1 2 Yara Savunma insanoğlunun su üzerinde yüzdürmek istediği teknelerin icadından bugüne kadar bilinen, uygulanan bir konu olmasına karşın asıl gelişmeler I. Dünya savaşından sonra başlamıştır. Teknolojik ve bilimsel gelişmeler II. Dünya savaşı tecrübelerinden sonra başlamış ve devam etmektedir. Silah çeşitlerinin, güçlerinin artması sonuç olarak savunma ihtiyaçlarını doğurmakta, alınacak, uygulanacak tedbirler ile uygulama safhalarını da geliştirmektedir. 3 Yara Savunmaya ilk büyük önemi II. Dünya savaşı sonrası ABD vermiştir. Yüzlerce denizaltısını, su üstü gemisini çok küçük yara ve yangınlar yüzünden kaybeden ABD bu zorunluluğu hissetmiş gerek gemi inşasında , gerek personel eğitiminde ve gerekse gemi personeli ile birlikte yeni organizasyonların kurulmasında öncülük etmek zorunda kalmıştır. 4 Arjantin ile İngilizler arasında yapılan Falkland adaları savaşında İngiliz gemileri modern savaş silahlarının tesiri ile büyük hasarlar görmüş, büyük tecrübeler elde edilmiştir. 5 Görülen odur ki Yara Savunma konularında en tecrübeli olanlar, savaş sonrası aldıkları dersleri unutmayan, canlı tutan ve her zaman savaşa hazır olabilen ülkelerdir. 6 Bizlere düşen ise büyük zararlar görmeden, başkalarının başarılarını ve hatta başarısızlıklarını göz önüne alarak, yeni dünya modern silah araç ve gereçlerini takip edip, inceleyerek yapılması gerekenleri yapmak, uygulamak ve idame ettirmek zorunluluğu olacaktır. 7 Ortadoğu ve Balkanların ilk ve tek eğitim tesisi ve okulu olma özelliğini 1980’lere kadar taşımıştır. 1982 yılında Der.Eğt.Mrk.K.lığı bünyesindeki Mk. Snf. Ok. K.lığında Y/S sınıfı açılmış ve Y/S Astsb. adaylar bu tarihten sonra buradan mezun olmaya başlamıştır. Ülkemizde ilk yara savunma okulu 1948 yılında Gölcük Tersanesi Komutanlığı bünyesinde açılmış olup, 1960 yılında Donanma Komutanlığına bağlı olarak Yangın-Y/S-NBC Gruplar Amirliği kurularak modern Yangın-Y/SNBC tesisleri hizmete girmiştir. 8 YARASAVUNMANIN TARİFİ Savaşta ve barışta en kötü şartlar altında bir gemiyi harp edebilir durumda tutmak yada tamir için en yakın dost limana dönmesini sağlamaktır. 9 YARA SAVUNMANIN AMACI; Bir savaş gemisinin azami taarruz gücünün her zaman için tam ve hazır olmasını sağlamaktır. Bu durumun sürekliliğini ve yeterli bir yara savunma faaliyetini aşağıdaki şu hususlar sağlar. 10  Tam su sızdırmazlığı  Yüzebilirlik ve dengenin muhafazası  Manevra, harekat ve denizcilik kabiliyetinin muhafazası  Daimi meyil ve trimin kontrolü  Onarımların süratle yapılması  Yangınlara karşı etkili savunma  Yaralı personelin tedavisi  NBC silah tesirlerine karşı savunma Yukarıdaki şartların sağlanması bir savaş gemisinde mümkün olan en iyi durumu temin eder. 11 YARA SAVUNMA VE SIZDIRMAZLIK 12 BÖLMELENDİRME VE BÖLME SIZDIRMAZLIK TESTLERİ Bölmelendirme Savaş gemileri görevleri gereği; Su sızdırmazlık, Duman sızdırmazlık, Gaz sızdırmazlık (hava), Yağ sızdırmazlık (petrol ürünleri) açısından en üst düzeyde koruma sağlayacak şekilde bölmelendirilirler. 13 Gemi içine girecek su miktarının sınırlandırılması Modern savaş silah tesirlerini en aza indirgemek BUNDAN AMAÇ; Çıkacak yangınların lokalize edilmesi ve yangınlarda oluşan zehirli gaz ve dumanın diğer çalışma alanlarına etkisini asgariye indirmektir. 14 BÖLMELENDİRMENİN SAĞLADIĞI FAYDALAR  Gemilerin alacakları yaralara karşı mukavemetini arttırır.  Su hücumunun kontrol altına alınmasını sağlar.  Personelin çalışma ve istirahat sahalarının birbirinden ayrılmasına yarar.  Yangınların belli bir mevkide kalmasını, daha kolay söndürülmesini sağlar. 15  Yangın sonrası su, duman, zehirli gaz tahliyesinin daha süratli yapılmasını sağladığı gibi, bunların zararlarını en aza indirger. BÖLMELENDİRMENİN SAĞLADIĞI FAYDALAR  Su altı infilaklarına karşı yüksek mukavemet sağlar.  Çatışma, çarpma, karaya oturma durumlarında en az hasar ile, zararı en aza indirir.  NBC harbi tesirlerini blast, ısı, zehirli gaz, mikrop, serpinti hücumlarını mümkün olduğu derece en aza indirir. Sarnıç ve bataryalardan faydalanmamızı sağlar. 16 BÖLME SIZDIRMAZLIK TESTLERİ 1.Göz Testi Bir geminin bütün su sızdırmaz bölmelerinin çevreleri en az altı ayda bir göz muayenesine tabi tutulmalıdır . Bu işlem muayene edilecek bölmeyi karartmak ve sonra bitişik bölmeleri aydınlatarak yapılır. 17 Bu listelerden yedek bir adet kontrol yapan personele verilerek sızdırmazlığı ihlal eden arızalar listeye işaretlenir. Tespit edilen arızaların derhal onarımlarının yapılması gerekir. Her bölmede bulunan çek-of / kontrol listelerinde o bölmeye ait kapı, kaporta, menhol, valflar, borular, havalandırma geçişleri vb. bulunur. Göz muayenesi hava tecrübesi yapılamayan bölmelerde (Bilhassa ana güverte ve güverte üzerindeki bölmelerde, kazan dairelerinde, zincirlikte, makine dairelerinde) yapılır. 18 BÖLME SIZDIRMAZLIK TESTLERİ 2.Hava Testi Bir gemi inşa halinde iken her su sızdırmaz bölme, koferdam gibi yerler dizayn şartnamesinde belirtilmiş olan basınca göre su ile doldurularak basınç altına alınır. Gemi hizmete girdikten sonra bu usul pratik olmadığından hava testi yapılır. 19 Hava tecrübesi için bölmenin bütün giriş çıkışları kapatılır. Tecrübe cihazı getirilerek test irtibatına bağlanır. Hava test cihazı üç kişilik ekip ile kullanılır. 20 Her bölme için belirlenmiş basınç ayarlanarak, bu basınca ulaşıldığında hava ikmali durdurularak en az 10 dakika süre ile geyç göz ile kontrol edilir. Bazı bölmelerde çok az tahrik düşmesine müsaade edilir. Bazılarında ise hiçbir şekilde müsaade edilmez .Bu bölmeler tam sızdırmaz bölmelerdir. 21 Bölme hava testinden olumlu sonuç alınamıyorsa  Bölme içine personel bırakılarak fısıltı (kaçak) dinlenip işaretlenir, menhol kapakları, borular, kapılar ve benzeri yerlerin çevresine sabunlu su sürülür, sızıntı yerlerinin onarımını müteakip tecrübe tekrarlanmalıdır. 22 Bir kapı veya diğer giriş kapağının bıçak sırtının veya gasketin temas yüzüne tebeşir sürmek ve sonra kapamak üzere basit bir şekilde test etmektir. Kapak açıldığında bıçak sırtının conta üzerinde bıraktığı iz izlenir. BÖLME SIZDIRMAZLIK TESTLERİ 3.Tebeşir Testi 23 SIZDIRMAZLIK DERECELERİ 1. Yakıt Sızdırmazlık Gemide çeşitli maksatlar için kullanılan yakıt, yağ gibi petrol ürünü maddelerin depolanan tanklarının, diğer bölmeler ve kendi aralarında sızdırmazlığının olması durumudur. Materyal hazırlık durumu markalaması X (ikiz) olarak uygulanır. Sisteme ait tulumba, valf ve bağlantılarda da sızdırmazlık maksimum derecede uygulanır. 24 Gemide kullanılan içme, fit, deniz suyunun kullanım amacı dışında başka sistem, cihaz ve materyale zarar vermemesi için alınacak önlemlerin bütünüdür. SIZDIRMAZLIK DERECELERİ 2. Su Sızdırmazlık 25 Bölmeler arası sızdırmazlığın sağlanması için bölmelerin sızdırmazlık testlerinin tam yapılması, kapı, kaporta ve geçişlerin sağlam olmasında yarar bulunmaktadır. SIZDIRMAZLIK DERECELERİ 3. Hava Sızdırmazlık Bu nedenle hava sızdırmazlık testlerinin 12 yaşına kadar olan gemilerde 36 ayda bir, 12 yaşından büyük gemilerde ise 18 ayda bir yapılmasında yarar vardır. 26 Yangın ve yara durumunda sızdırmazlığın önemi büyüktür. Sızdırmazlığın sağlanamaması halinde yangın, duman ve suyun hızla yayılıp tüm gemiyi tehdit eder hale gelmesi kaçınılmaz olacaktır. SIZDIRMAZLIK DERECELERİ 4. Duman ve Alev Sızdırmazlık Bu sızdırmazlık durumu için hava sızdırmazlığı sağlayacak testler uygulanır. 27 (1) Bozuk salmastra ve contalar (2) Kaporta kol, cıvata ve somunları (3) Havalandırma donananımı (4) Elektrik donanımı (5) Boru donanımları (6) Şaft ve rod gibi aksamlar SIZDIRMAZLIĞI BOZAN SEBEPLER 28 (7) Onaysız ve gereksiz tadilatlar (8) Yara alma, form bozulmaları, materyal aşınması, çürüme, eğilme ve bükülme (9) Materyal hazırlık durumuna riayet etmemek. SIZDIRMAZLIĞI BOZAN SEBEPLER 29 KAPILAR KAPORTALAR LUMBUZLAR 30  En kuvvetli kapılardır. Su Geçirmez Kaportalar (Watertight)  6-12 adet mandal eşit aralıklar ile bulunur.  Çabuk açılır kapanır tiplerinde ise mandalların bağlı olduğu bir çark mekanizması mevcuttur. 31 Su sızdırmazlık aranmayan kapılardır. Adi perdeler üzerinde bulunurlar. Adi Kaportalar (Nontight) Hava Sızdırmaz Kaportalar (Airtight) Duman Sızdırmaz Kaportalar (Fumetight) Salon ve kamaralar için madeni levhadan yapılmış kapılardır. Adi Kapılar (Nontight door) 32 Bu kapılar; cephanelikler, tazyik odaları, kazan daireleri ile dış hava arasında irtibatı sağlarlar. Gaz Sızdırmaz Kaportalar (Gastight) 33 Güverte üzerinde açılmış yatay şekilde duran kapılardır. Bu kaportalar güverte seviyesinden biraz yükseğe oturtulur. Yatay Kaportalar (Hatch) 34 Fribordu az olan gemilerde serpinti ve deniz suyunun gemi içine girmesini önlemek üzere üst kısımlara konulmuş kapılardır. Serpinti Kaportaları Minyatür kaportalar olup su, yakıt sarnıçlarına ve koferdamlara girmek için açılmış geçiş yerleridir. Bombeli, düz saç parçalarıdır. Menteşeli Menholler 35 Tek başına yada kaporta üzerine açılmış otomatik (El çarklı) kapakla açılıpkapanan küçük, yuvarlak kaportalardır. Firar Kaportaları 36 Lumbuzlar tıpkı kapı ve kaportalar gibi çalışırlar. Mandalları, somun ve cıvataları ile gasket contaları mevcuttur. Sızdırmaz şekilde kapatılabilirler. Işık sızdırmazlık için kör kapakları mevcuttur. Lumbuz Kapak ve Camları Civatalı Menholler Alabandalar üzerine contalı olarak tutturulmuş düz çelik levhalar. 37 KOMPARTMAN NUMARALANDIRMA SİSTEMLERİ 38 Amerikan Menşeli Gemilerde Bölmelendirme Numaralandırma Sistemi 39 Bölme Etiketlemesinde Kullanılan Harfler Ambar (Supply and Storage) -A- Kargo Ambarı (Cargo Holds) -AA- Santral (Kontrol Odası) Control -C- Makine ve Kazan Daireleri (Engıneering Control Centers) -E- 40 Bölme Etiketlemesinde Kullanılan Harfler Yakıt Sarnıçları (Fueloil Stowage Compartments) -F- Kargo Yakıt Sarnıçları Fueloil Stowage Compartments (Cargo) -FF- Benzin Gasoline -G- Kargo Benzin Gasoline (Cargo) -GG- 41 Helikopter Yakıtı JP-5 -J- (Ship Use) Kargo Helikopter YakıtıJP-5 (Cargo) -JJ- Kimyasal ve Tehlikeli Maddeler (Chemicals and Dangerous Matarıals) -K- Yaşam Yerleri (Living Spaces) -L- Cephanelik (Ammunatıon Spaces ,Magazines) -M- Bölme Etiketlemesinde Kullanılan Harfler 42 Bürolar , Aşçıhaneler (Offıces and Galley) -Q- Tünel ve Geçit Yerleri (Trunk and Escape Trunks) -T- Boşluk , Koferdam(Voids) -V- İçme, Fit, Deniz Suyu (Freshwater, Feedwater, Draine, Soltwater) -W- Yangın Tulumbası(Fire Pump) -FP- Bölme Etiketlemesinde Kullanılan Harfler 43 Yangın Valfı (Fire Basin, Fire Plug) -FPL- Ana Yangın Devresi (Fire Main) -FM- Kemere(Frame) -Fr- Bölme Etiketlemesinde Kullanılan Harfler 44 Alman Menşeli Firkateynlerde Bölmelendirme Numaralandırma Sistemi Alman sınıfı firkateynler 12 bölmeden teşekkül eder. Baştan itibaren A,B,C,D,E kıçtan başa doğru Z,Y olarak numaralandırılır. 45 KOMPARTMAN ÇEK-OFF (KONTROL) LİSTELERİ VE Y/S DİYAGRAMLARI 46 Gemilerin kompartımanlarına ait kontrol listeleri Y/S Master Kitaplarında mevcut olup, Y/S Master Kitabı mevcut olmayan gemiler için bu listeler toplu olarak bir dosya içinde muhafaza edilmelidir. Kompartman çek-off listeleri gemiyi inşa eden tersaneler tarafından hazırlanır. 47  Gemi bünyesine bağlı (sabit) veya seyyar (taşınabilir) yarasavunma sistem veya teçhizatlarının yerlerini belirlemek, böylece sistem ve teçhizatların doğru ve orijinal durumda muhafazasının sağlanması. 1. MAKSAT  Sistem ve teçhizatların periyodik bakım ve kolaylığı.  Savaş şartları altında sistemin ve teçhizatının çabuk kullanılmasının temini içindir. 48 Her kompartman veya bölmenin iki yada daha fazla girişi vardır. 2. KULLANIMI Bu nedenle listeler her kompartmanın girişçıkış yerlerine birer adet konur. Listeler  özel saç kılıfları içine konarak saklanır. Listeler büyük kompartmanlar için çok nüsha var ise her nüsha için ayrı sıralı parçalar halinde tanzim edilir ve asılır. 49 Y/S Subayı  Listelerin doğru tanzim edilmesinden ve tadilat yapılmışsa gerekli düzeltmeyi yapmaktan sorumludur. 3. SORUMLULUK Bölüm Amirleri  Listelerin temiz ve iyi durumda muhafazasından sorumludur. Komutan  Listelerde yazılı aksamın kimlerin sorumluluğu altında kullanılmasını tespit etmekten sorumludur. 50 Hasar kontrol (Yarasavunma santralı), Baş,Vasat,Kıç Tamirci Partiler, Savaş Harekat Merkezi (SHM), Komuta Kontrol (Köprü üstü) gibi plotlama yapılan merkezlerde gemi kesitlerinin, sarnıçların, sistem ve cihazların yerlerini gösteren her biri ayrı amaç için hazırlanmış saç muhafaza içinde katalog halinde saklanan plastik kaplı resimlerdir. Yara Savunma Diyagramları 51 MATERYAL MARKALAMA, GEMİ TRAFİK İŞARETLERİ VE SİSTEMİ, Y/S MATERYAL HAZIRLIK DURUMLARI 52 Materyal Hazırlık Durumları ve Markalamalar Kullanımda Kolaylık Sağlaması, Hazırlık Durumlarına Çabuk Geçilmesi, Sızdırmazlığın Sağlanması Açısından KAPI – KAPORTA – LUMBUZ – VALF – GEÇİT MENHOL - İŞTİRAK BORU VE ELEKTRİK SİSTEMLERİ markalanarak sınıflandırmaya tabi tutulmuşlardır. 53 Yangınların Etkisini Azaltmak, Yaralara Karşı Sızdırmazlık Sağlamak, Duman, Zehirli Gaz, Buhar Ve NBC Maddelerine Karşı Personeli Korumak, Taarruzlarda Hasarın En Az Düzeyde Kalmasını Sağlamak içindir. İçinde Bulunulan Şartlara Göre Uygulanan Konumların Amacı; 54 Geminin Emredilen Materyal Hazırlık Durumuna Alınmasından Bölüm Amirleri ve Y/S Subayı Sorumludur. 55 İKİZ DURUMU (X) LİMAN DURUMU SU KESİMİ ALTINDA BULUNAN, GEMİ EMNİYETİNİ TEHDİT EDEBİLECEK * Ambar Kaportalarına, * Cephanelik Kapı, Kaporta, Transfer Yeri, Cephane Asansörlerine, * Akaryakıt Sarnıç Kapaklarına, Akaryakıt Transfer Tulumbaları, Devre Valfları Ve İskandillerine, * İçme Suyu Sarnıç Ve İskandil Kör Kapaklarına, * Feed Suyu Sarnıç Ve İskandil Kör Kapaklarına, * Özel İlaç Dolaplarına (Morfin Vb.), * Patlayıcı, Parlayıcı Malzeme Dolaplarına, * Kripto (Gizli Evrak, Neşriyat), Kamara Kapı Ve Kaportalarına vurulur. 56 57 Görüldüğü gibi sualtı infilakları, su basması gibi amaçlar için olduğu kadar gemi ve personel emniyeti için bütün önemli yerlere vurulan bir işaret olmasına karşın bu durum en az koruma sağlayan durumdur. (x) ikiz markalı tüm aksam KOMUTAN EMRİ ile temizlik, onarım, malzeme transferi gibi nedenlerle açılır, kapanır. Diğer zamanlarda her zaman kapalı tutulacaktır. 58 YILMAZ DURUMU (Y) SEYİR DURUMU  Bu durum savaş nöbet yerlerinde, yapılacak intikal seyirlerinde ve emniyete alınmamış Limanlarda bulunulduğu zaman kullanılır.  Bu durumda –X- İKİZ ve –Y- YILMAZ markalı tüm kapamalar kapalı tutulacaktır. 59 Y/S güvertesi , 2. güverte ve alt güvertelerin tüm yatay kaportalarına (-X- İkiz marka alanlar hariç)  –Y-markalaması yapılır. Genellikle su baskınları ve su sınırlaması yapmak gemide serbest su etkisini en aza indirmek için su kesimi altında kalan ambarlara, güverteye açılan kaportalara, ana yangın devre istasyon valflarına vurulan bir işarettir. 60 61 Zuhal Durumu (Z) Savaş Durumu Savaş durumunda azami korumayı sağlamak üzere kullanılır. Savaş yerleri çaldığında Tamirci Partiler tarafından uygulanır. Bu durumda X-Y-Z markalı tüm kapamalar kapalı olacaktır. Genellikle savaş yerlerinde gemi içi trafik olmayacağından Z markalı aksamın kapatılmasıyla havalandırma hariç dış tehlikelere karşı tam koruma sağlanmış olur. Savaş durumunu temsil ettiği için tehlike belirtmesi amacıyla kırmızı renk kodu ile belirtilmiştir. 62 63 İKİ V DURUMU (W) NBC SAVAŞI DURUMU Personelin sağlık ve sosyal amaçlarını gidermesi ve cihazların çalıştırılması için gerekli donanımları ile denizden alıcı ve dışçarç valflarına vurulan markalama işareti W-İKİ V markalamasıdır. Havalandırma devrelerine W Daire içinde İKİ V markalaması yapılır. NBC savaşında KOMUTAN emri ile açılır-kapatılır. Havalandırma damper kapaklarında W bulunur. 64 ÖZEL SINIFLANDIRMALAR Daire İçinde İkiz X -X- ikiz markalamasının gevşetilmiş durumudur. Savaş yerlerine geçişte/terk edişte özel müsaade alınmadan açılabilen fakat hemen kapatılması gereken kaporta ve eçhizelere vurulan işarettir. Örnek  Cephane Transferi İçin Açılan Kaporta ve Asansörler Gibi Yerlerdir. 65 ÖZEL SINIFLANDIRMALAR Daire İçinde Yılmaz Y -Y- Yılmaz markalamasının gevşetilmiş durumudur. * Devridaim Havalandırması, * Soğutma Suyu Devre Cihaz Ve Valfları, * İçme Suyu Devre Valfları gibi yerlere vurulan işarettir. 66 ÖZEL SINIFLANDIRMALAR Daire İçinde Zuhal Z Savaş yerlerinde komutan emri ile yemek dağıtımı veya hayati önem arz eden bölgelerin havalandırılması için açılabilecek kaporta ve valflar olup açıldığında başında nöbetçi bulundurulacaktır. Görev bittiği anda kapatılmalıdır. 67 ÖZEL SINIFLANDIRMALAR Siyah D içinde Kırmızı Zuhal Geminin karartılması için kapatılması gereken güverteye açılan kapı, kaporta ve lumbuz kör kapaklarına vurulan işarettir. 68  Stadel basınç sistemini kullanan Barbaros sınıfı firkateynlerde NBC durumunda kapatılan havalandırma sistemi olmadığından havalandırma NBC filtrelerinden gemi içine R işaretli havalandırma donanımı ile sağlanmaktadır. ÖZEL SINIFLANDIRMALAR Kırmızı R  Fakat yangın durumlarında bu Resurculatıon (Devridaim) valflarının yangın sonucu ortaya çıkan duman, karbondioksit, Karbonmonoksit ve toksit gazlarının gemi içine dağılımını önlemek amacıyla kapalı tutulması gerekir. 69 70 HAZIRLIK DURUMLARI SINIFLANDIRMA X Y Z W- (w) İKİZ KAPALI AÇIK AÇIK AÇIK YILMAZ KAPALI KAPALI AÇIK AÇIK ZUHAL KAPALI KAPALI KAPALI AÇIK İKİ V KAPALI KAPALI KAPALI KAPALI 71 Materyal Hazırlık Durumlarının Uygulanmasında Sorumluluklar Gemi Komutanı tarafından aksi emredilmedikçe Materyal Hazırlık Durumları aşağıda belirtilen şekilde uygulanır. I-II ZUHAL DURUMU III YILMAZ DURUMU (Gündüz Su Kesimi Üstü) IV YILMAZ DURUMU V İKİZ DURUMU (Gündüz Liman Durumu) Y/S HAZIRLIK DURUMU MATERYAL HAZIRLIK DURUMU 72 Y/S SUBAYININ SORUMLULUKLARI : Bölme sızdırmazlıklarının temin edildiğini görür. Kompartman kontrol listelerinin tam ve doğru muhafaza edilmesini sağlar ve kontrol eder. BÖLÜM AMİRLERİNİN SORUMLULUKLARI: Bölümlerinin emredilen Materyal hazırlık durumuna geçiş işlemlerini sağlar ve kontrol ederler. 73 BRANŞ SUBAYLARI VE Y/S ASTSUBAYLARININ SORUMLULUKLARI : Kompartman kontrol listelerini temin ederler. Kapamaların uygun şekilde muhafaza edilmesini ve görülen aksaklıkların Y/S Subayına rapor edilmesini sağlarlar. 74 Kapamaların kontrol listelerine uygun olmalarını sağlar ve kontrol ederler. Kapamaların, boru devrelerinin, hava iştiraklerinin üzerindeki markaların tam olmasını sağlar ve kontrol ederler. Sorumlu oldukları bölmelerdeki Y/S ve Yangın teçhizatının uygun yerlerde bulunmasını sağlarlar ve kontrol ederler. 75 Tamirci Partilerin Sorumlulukları : “SAVAŞ YERLERİ” alarmı çaldığında gemiyi ZUHAL Materyal hazırlık durumuna alacaklardır. 76 Vardiya Subay / Nöbetçi Subayının Sorumlulukları: Emredilen Materyal Hazırlık Durumunun tam olduğunu kontrol edecektir. 77 Gemi seyirde iken vardiyasında emredilen Materyal Hazırlık Durumunu sık sık kontrol eder ve vardiya subayına rapor eder. Gemi limanda iken nöbeti süresince M.H. Durumunu kontrol eder ve nöbetçi subayına rapor eder. Vardiya / Güverte Nöbetçi Astsubayının Sorumlulukları 78 GEMİ TRAFİK SİSTEM VE İŞARETLERİ 79 Gemilerde görev gerekliliği olarak 300’e yakın personel çalışmakta ve görev gereği personelin çalışma yerleri, istirahat mahalleri ile nöbet ve savaş yerleri ayrı ayrı mekanlarda bulunmakta; bazen taburdan kısa sürede bölme açma-kapama yada savaş yerlerine geçilmektedir. 80 Bu durumların kargaşaya mahal vermemesi için personel geminin baş tarafına giderken sancak, kıç tarafa gidecek ise iskele tarafı kullanmalıdır. 81 Savaş yerlerinde hasta, yaralı taşımada Trafik Yönünü En Yakın Revirin Yönünü NBC Durumlarında Temizlik (Dekantamination) İstasyon Mevkilerini 82 YARA SAVUNMA KONSEPTİ,YARA KONTROLÜ, ÖNLEYİCİ VE DÜZELTİCİ TEDBİRLER 83 Yara Oluşmasının Nedenleri * Çatışma, (Başka Bir Deniz Vasıtası İle Çarpışma ) * Karaya Oturma, * Topuk Üzerinden Geçme, * Sabotaj Nedeni İle İnfilak, * Kaza Nedeni İle Mühimmat İnfilakı , * Yakıt Sarnıçlarında Aşırı Gaz Birikmesi Sonucu infilak, * Balast, Gemiler çeşitli nedenlerden dolayı yara alabilirler. Bunlar; 84 * Depo Sarnıçlarına Aşırı Doldurma Yada Boşaltma Vakumu , * Su Altı Silahlarına Maruz Kalma , * Yüksek Deniz Şartları, * Su Üstü Silahlarının Tesirlerine Maruz Kalmanın Yanı Sıra, * Materyal Yorgunluğu Ve Hatalarından Yara Oluşabilir. 85 Y/S AÇISINDAN SU ALTI VE SU ÜSTÜ SİLAHLARININ TESİRLERİ (1) Su Altı Silahları: (a) Torpidolar (b) Mayınlar (c) Yakın düşen bombalar (ç) Su bombaları (d) Tahrip kalıpları (Gemi karinasına yapıştırılmış) 86 (2) Su Üstü Silahları : (a) G/M ler (b) Mermiler (çeşitli çap ve büyüklükte) (c) Bombalar (ç) İntihar uçaklar (d) Sabotajlar 87 Gemi Personelinin Hazırlanması , Personelin Eğitimi, Uygun Mataryal Hazırlık Durumunun Alınarak Sızdırmazlığın Sağlanması: Gemi personeli herhangi bir isabet halinde veya yaralanma sonucunda meydana gelecek tesirler hakkında bilgi sahibi olmalıdır. Gemilerde yara alan bölmeyi terk eden personelin materyal hazırlık durumlarına uymaması (açık bıraktıkları kapamalar,kaportalar) nedeniyle . Dünya Savaşında birçok gemi batmıştır. 88 Y/S Malzemeleri, Özellikleri ve Kullanımları Muhtelif Yara Kapama ve Yara Malzemeleri 89  Delikleri yamamak ve kapatmak için kullanılan malzemelere savaşta yapılan geçici onarımlar gemiyi yüzdürmek ve savaşacak halde bulundurabilmek için gereklidir.  Bu onarımlar fazla alet ve cihaza ihtiyaç göstermemekle birlikte gemide mevcut hazır yamalar ve malzemelerin kullanılmasını bilmek gerekir. Bütün bu yamalar su geçirebilir olmasına rağmen su girişini % 50 ye indirebilir. Tulumbalar kullanılarak giren diğer su kontrol altına alınabilir. 90 Üzerine Bir Şey Koymak (YAMAMAK)’tır. Bunlar İçine Bir Şey Koymak. (TIKAMAK) Bir deliği onarmak için iki metod vardır. 91 Yara Kapatmada Kullanılan Malzemeler Tahta Tapa : Küçük bir deliği tamir için konik ve kare şeklindeki tahta tapalardır. Bunların etrafına bez sarılarak yaraya tatbik edilirler. Özellikle 3x3 pustan büyük olmayan yaralarda iyi netice verirler. 92 Minder ve Yastık Tıkaç: Minder ve yastıklar bükülerek tomar halinde acil vaziyetlerde yaraya tatbik edilir. Dalga tesiriyle çıkmaları kolay olduğundan kullanışlı bir metot değildir. Bazen de hacimlerini büyütmek veya bükülmelerine mani olmak için tahta tıkaç ve kereste etrafına dolayıp yaraya tatbik edebiliriz. Yara Kapatmada Kullanılan Malzemeler 93 Bez Tıkaç: Bezden yapılan konik tıkaçlardır. Bunların 3 kadem uzunluğunda bir kalın halatın üzerine battaniye şeritleri sarılarak bir ucu 2 kadem diğer ucu 3 kadem çapında etrafı bez ile sarılıp dikilmiş tıkaçtır. Levha Yamalar: Muhtelif ölçülerde çelikten kare biçiminde yapılmış levhalardır. Bir yüzleri çepeçevre kalın halat veya lastikle kaplanmıştır. Ortasında kaynakla tutturulmuş bir mapa bulunan bu yamalar da gemi dışında bordaya sarkıtılmak suretiyle kullanılırlar. 94 Katlanabilir Levha Yamalar: Kavisli yerler için daha kullanışlı olan bu yamalar gemi içinden 18 pus ve daha küçük çapta deliklere kullanılır. Menteşelidir, ikiye katlanabilir ve sabitlemek için halatı bulunur. Kova Yamalar: Galvanizli saçtan yapılmış kovalar sızıntı yerlerini tıkamak için kullanılabilir. Madeni tıkaç olarak dip kısmı bir tapa gibi kullanılabilir veya kutu yamalarda olduğu gibi bezle doldurularak deliğin üzerine konur. Yerinden oynamaması için ağaç destek veya kancalı cıvatalarla sabitlenir. 95 Kutu Yamalar: Kenarları içeriye doğru çıkıntılı olan deliklere en uygun yamalardır. Tahta ve çelik olmak üzere iki şekilde yapılırlar. Tahta kutu yamalar 18x18x6 pus ebadında bir yüzü açık kutu şeklindedirler. Kapalı yüzün ortasında kalan deliğin kenarları saçla takviye edilmiştir. Açık yüzün dört bir kenarı içi kıtıkla doldurulmuş deri veya yelken bezi ile kaplanmıştır. 96 Bu yamaların yara üzerine tatbikleri T,J,L ve müteharrik T tipi hazır kancalarla olur. Yaraya tahta kutu yamaları tatbik etmeden evvel kutunun içine yastık battaniye, bez parçaları ile de doldurabiliriz. 97 Çelik kutu yamalar, kutu yamaların çelikten yapılmış olanlarıdır. Çeşitli çaptaki yaralarda kullanmak üzere muhtelif ebatlarda yapılırlar. Tatbik edileceği zaman yara üzerine örtülüp payanda ile desteklenirler. Bölmede su varsa boşaltılır bilahare elektrik kaynağı ile alabandaya tespit edilebilir. 98 Kancalı Cıvatalar: Kancalı cıvatalar başları geçtiği levhaya veya yamaya takılmak üzere yapılmış uzun bir cıvatadır. T,J,L ve müteharrik T tipinde cinsleri vardır. Düz uçları dişli pullu ve somunludur. Kutu yamaların, levha yamaların katlanabilir levha yamaların tatbikinde kullanılır. Mengeneler: Tapa ve yamaları yerinde sabitlemek için kullanılan malzemelerdir. 99 Yara Paleti: Yara paletleri gemi karina kaplamalarının düz olan yüzeylerindeki geniş yaraların geçici olarak kapatılmasında kullanılır. Yara paletleri yalnızca geçici kapatmalar için gemi içinden diğer yara malzemelerinin kullanılması mümkün değilse kullanılır. 100 Yara Paletiyle Yapılan Kapatmanın Etkinliği ; (ı) Delik çapına. (ıı) Deliğin mevkisine ve su seviyesinden olan mesafesine. (ııı) Yara çevresinde bulunan kaplamanın durumuna. (ıv) Denizdeki akıntının durumuna. (v) Palet atıldıktan sonra geminin süratine bağlıdır. 101 Yara paleti kullanılırken açık kalması gerekli hayati denizden alıcı devrelerin kapatılmamasına dikkat edilmelidir. Yara paletleri eşkenar üçgen ve kare şeklide kuvvetli brandadan imal edilirler. Genellikle üçgen tipli olanları kullanılmaktadır. Bunların iki tipi bulunmaktadır. 102 “A” Tipi; Üçgenin her kenarı 6 metre uzunluğunda olup, Muhrip/Firkateyn sınıfı büyük gemilerde kullanılır. “B” Tipi; Üçgenin her kenarı 4 metre uzunluğunda olup, Hücumbot sınıfı gemilerde kullanılır. “C” Tipi; Üçgenin her kenarı 2 metre uzunluğunda olup, Mayın tarama sınıfı gemilerde kullanılır. 103 Yara Paleti İle Birlikte Kullanılan Malzemeler : (ı) 30 metrelik 5 adet katranlı lif halat(Askı halatları), (ıı) 5 adet kilit, (ııı) 5 adet 1 metre uzunluğunda, iki ucu kasalı tel sapan, (ıv) 5 adet kancalı tek dilli bastika. 104  Yara paleti, yalnızca gemi sürati sıfıra düştükten sonra atılabilir.  Yara paleti atılırken yaraya içerden müdahale malzemeleri hazırlanmalı, palet atıldıktan sonra kısa zamanda içerden müdahale işlemi yapılmalı ve içerdeki su tahliye edilmelidir.  Yara paleti geminin vasat kısımlarına atılacaksa, çekme halatının geminin atından geçirilmesinde, bir sığ su dalgıcından faydalanılması tavsiye edilir. 105 Boru devrelerindeki onarımlarda tamir öncesi boru içindeki basıncı kaldırmak gereklidir. Borularda Onarım Yumuşak Yamalar : Basıncın az olduğu borulardaki (150 lb.pus kare) küçük delikler veya çatlaklar ekseriyetle yumuşak yamalarla tamir edilirler. 106 Mümkün olduğu zaman delik (Yara) alanı yumuşak tahta siğiller kullanılarak küçültülmeli, siğillerin boru içinden geçecek sıvının akışına mani olmayacak kadar çakılmalarına dikkat edilmelidir. 107 Siğilin dışarıda kalan ucu boru hizasında kesilmelidir. Bundan sonra lastik levha ile sarılıp üzerine katranlı veya katransız gırcala ile sarılmalıdır. 108 Stim Boruları Yamaları : Yüksek tazyikli stim borularının çatlak yerleri etrafı sülyen boya veya macuna batırılmış ip ile sarılmalı üzeri ise çuval türü malzeme ile kapatılmalı veya örtülmelidir. 109 Jübile Boru Yamalar : Bunlar silindir şeklinde yuvarlanmış uçları cıvata takılacak şekilde delinmiş yamalardır. Gemilerde mevcut boru çaplarına göre muhtelif ölçülerde yapılırlar. Su ve akaryakıt borularına lastik, stim devrelerine ise aspestos levhalarla tatbik edilirler. 110 111 112 Savaş veya seyir durumunda gemiden kopan bir parça veya dış etkenlerin tesiriyle meydana gelebilecek çökme ve kabarmalara mani olmak üzere yatay ve dikey bölme perdeleri, kaportalar ve kemerlerin geçici olarak desteklenmesi işlemine PAYANDALAMA denir. 113 PAYANDALAMA ÇEŞİTLERİ DİK PAYANDALAMA: YATAY KAPORTALARA VE KOMPARTIMANLARIN PERDE SAÇLARINA UYGULANAN PAYANDALAMA İŞLEMİDİR. 114 Dik açılı veya ” İ “ tipi payandalama (1) Direkt basınçla kullanılır. (2) En basit payandalama tipidir. (3) En hızlı yapılan payandalama tipidir. (4) En dayanıklı payandalama tipidir. (5) Yatay kaportaların payandalaması için kullanılan en uygun payandalama tipidir. 115 DİK PAYANDALAMA SİĞİLLER Desteklenen güverte 116 ÜÇGEN PAYANDALAMA : DİK KAPORTALARA VE KOMPARTIMANLARIN PERDE SAÇLARINA UYGULANAN PAYANDALAMA İŞLEMİDİR. PAYANDALAMA ÇEŞİTLERİ 117 K-tipi ( üçgen payandalama) (1) Üçgen payandalama olarak ta bilinir. (2) Üçgen payandalamada maksimum açı 90 derecedir. (3) Dik alabanda,güverte ve bölme desteklemesinde kullanılan en iyi payandalama şeklidir. 118 Üçgen payanda 119 ÜÇGEN PAYANDALAMA BASINÇ ALTINDAKİ PERDE AÇI MAKSİMUM 90 DERECE 120 ÜÇGEN PAYANDALAMA 121 SIRALAMA VEYA PARALEL PAYANDALAMA Dik ve üçgen payandalamanın birden fazla uygulanma işlemidir. Savaş zamanlarında ve sonrasında gemiler genellikle yaralara karşı güverteleri takviye etmek, zayıflayan bölme perdelerini kuvvetlendirmek, denizin tesirlerine karşı geçici perdeler yapmak, kapı ve kaportaları takviye etmek, bazı tip yamaları yara üzerinde tutturmak mecburiyetinde kalırlar. Bütün bu hususlar payandalama ile gerçekleştirilir. 122 H-tipi ya da güverte desteksiz sıralama tip (1) Karşı stresi azaltmayı ve dağıtmayı amaçlar. (2) İki yada daha fazla eleman ile güçlendirilmiş olacak. Güçlendirme veya sağlamlaştırma kompleks tip olarak ta adlandırılabilir. 123 H- tipi ya da Sıralama tip payanda siğiller Destek 15 fitten daha uzun destek 124 BÖLME YATAY KAPORTA GÜVERTE 125 PAYANDANIN GÜÇLENDİRİLMESİ Destek Destek 126 Payandanın güçlendirilmesi Destek Destek 127 PAYANDALAMADA KULLANILAN MALZEMELER 128 Payanda (Kiriş) : Birinci sınıf sarı çamdan kesilmiş, boyasız, verniksiz su emebilir ve sık lifli ağaç bloklardır. Payandanın boyu kalınlığının hiçbir şekilde 30 mislinden fazla Olmamalı (Örnek=10x10x300cm.),üzerinde derin çatlaklar bulunmamalı, budaklı olmamalıdır. 129 Siğil : Yan yüzleri üçgen, tabanı ise dikdörtgen olan destek malzemesidir. Ağaçtan olanların yüzeyleri pürüzlü, boyasız olmalıdır. Ölçüsü, hx2x6 olmalıdır. (h=yükseklik) 130 Takoz: Basıncı dağıtmak için payandaların altına konulan düz satıhlı payandadan kesilmiş kalas parçasıdır. Bunlarda boyasız ve verniksiz muhafaza edilir. 131 Bu malzemelere ek olarak dayaklama işleminde kullanılan diğer malzemeler şunlardır. (ı) Ağaç tokmak (ıı) Pratik payanda ölçme aleti (ııı) Çekiç (ıv) Marangoz metresi (v) Çiviler (vı) Yatak, yastık (vıı) Palanga, cayraskal (vıııI) Elektrik kesme kaynak mak. (ıx) Oksi-asetilen kesme cihazı. (x) Branda, kum, hidrolik kriko. (xı) Metal, ağaç keski. (xıı) Balta. (xııı) Mengeneler. (xıv) Keser. (xv) Seyyar varta. 132 Dayakların Ölçülmesi: Bir dayağın bölmede en uygun yerlerden desteklenerek kısa sürede atılabilmesi için iyi bir ölçüm şarttır. Ölçme işleminde ip kullanılması uygun değildir. En iyi ölçme işlemi pratik payanda ölçme aletiyle yapılır. Ölçme aletinin ölçülecek mesafeye kadar her iki ucu açılır ve ölçme sonunda sıkılarak sabitlenir. Siğil mesafeleri de göz önüne alınarak kesme işlemi yapılır. 133 Dayakların Kesilmeleri, Düzeltilmesi : Dayaklar el testeresi, elektrikli ve benzin motorlu testerelerle kesilebilir. Tamirci partide görevli tüm personel testerelerin doğru ve hızlı kullanımını bilmelidir. 134  Dayaklar yaş iken kesime dikkat edilmelidir. Payandalamanın sağlam ve güvenilir olması için dayakların uçlarının oturduğu yerlere uyumlu olması gereklidir.  Aksi takdirde payandalar kayabilir veya çatlayıp sonra da kırılabilir. Dayakların kesim ve düzeltilmesinde keser, balta ve keskiler de kullanılır. 135 Siğillerin çakılması: Siğiller kalın dişli testereler ile kesilmeli, satıhları boyasız ve pürüzlü olarak bırakılmalıdır. Siğiller çakılırken ağaç tokmak kullanılmalı. Tepe kısımlarına direk tokmakla değil, mümkünse araya bir takoz konularak çakma işlemi yapılmalıdır. Aksi takdirde siğiller çatlayıp, kırılabilir. 136  Siğilleri yapmak için takozlardan faydalanılabilir. Takoz uygun siğil boyunda kesildikten sonra çapraz kesilerek uygun iki siğil elde edilmiş olur.  Bir dayağın altına emniyet açısından bir çift siğilden fazla siğil koyulmamalıdır. Siğiller,küçük takozlar,dayaklar gerektiğinde çivilenerek kaymaları engellenebilir. 137 PAYANDALAMA PRENSİPLERİ  Bir güverte veya bölme perdesi üzerindeki tazyik bir veya iki noktadan değil daha geniş bir alandan desteklenerek dağıtılmalıdır. Böylece basıncın dar bir alana etki edip orayı deforme etmesinin önüne geçilmiş olunur.  Her yatay dayağın üzerine gelen ilk kuvvetler, birçok dayakla alınmalıdır. 138  Dayakların uç kısımları gemi içinde sağlam kısımlara dayanmalıdır. Menhol, sütun, makine faundeyşınları,posta ve yatay kaportalar vs. bu iş için kullanılabilir.  Dayaklama bünyesi üzerindeki basınç geniş bir sahaya yayılmalıdır. 139  Bir bölme veya güverte üzerindeki basınç çok fazla olursa ve bu basınç alttaki güverte veya yan bölme tarafında da emniyetle karşılanamayacak durumda ise, bu dayaklama kuvvetli bir yer tarafından karşılanana kadar aşağılara veya yan bölmelere doğru uzatılmalıdır.  Bazı durumlarda dayaklamada bir nokta üzerine fazla basınç etki eder. Bu durumlarda yardımcı dayaklarla basınç dağıtılmalıdır. Aksi halde perdenin yırtılması ve çökmesi söz konusu olabilir. 140  Dayaklar arası açı arttıkça dayakların alacağı yük azalır. Üçgen payandalamada dayaklar arası ideal açı 90  dir. Hasara uğramış bölmeler genellikle daimi bir eğilme ve bükülmeye veya su basıncı ile geçici bel vermeye maruz kalırlar. Hiçbir zaman balyoz, kriko veya dayaklama ile bu eğrilme veya bel vermeyi doğrultmaya çalışmayınız.  Aksi takdirde sacın çatlamasına veya yüzeyinin deformasyonuna neden olabilirsiniz. 141 AĞAÇ (1) En iyi kalitede sarıçam veya köknar ağacı. (2) Bütün ağaç çatlaksız, budaksız ve aynı ölçüde olmalı.(4’’ x 4’’ x 10 fit ) (3) Yanmayı geciktirici boya veya yanmayı geciktirici kimyasal maddelerle kaplanmalı. 142 ÇELİK (1) Parçaları ayarlanabilir çelik payandadır. (2) Ağaçtan daha dayanıklı ve yanmaz malzemedir.Eğer gerekirse desteklediği yerde kaynak işlemi de yapılabilir. (3) 3-5 ft ve 6-11 ft arasında iki tip ölçüdedir. (herbir ayar arası mesafe +/- 3 inç’tir). 143 Dayaklamada çelik malzeme kullanılması: Dayaklamada çelik malzemenin kullanılmasının bir çok faydası vardır. Yangında yanmaz, ağaçtan daha dayanıklıdır, dayaklaması daha az komplikedir, az yer işgal ederler. Bu şekilde dayaklama gemi bünyesinde yarı yarıya sabit tamir olup geminin seyrine mani olmaz. Ağaç dayaklarla böyle sağlam bir dayaklama yapılamaz. Kaynak yapılan parçalar yerlerinden fırlamaz ve kaymazlar. 144 145 ÇELİK PAYANDA KULLANILARAK GÜVERTE VEYA YÜKÜN DESTEKLENMESİ PAYANDA GÜVERTE 146 ÇELİK PAYANDA KULLANILARAK ÜÇGEN PAYANDALAMA YAPILMASI 147  Dayaklamada çelik malzeme kullanılmasının sakıncası ise elektrikli veya basınçlı hava ile çalışan aletlere ihtiyaç göstermesidir. Spark veya alevli cihazlar kullanılarak tamir yapılırken özellikle kapalı kompartımanlarda infilak tehlikesi ihtimali unutulmamalıdır.  Bu tür olayların gerekli olduğu zamanlarda uygulanabilmesi için kaynak işleminin tamirci partide bulunan bir çok kişi tarafından bilinmesi gerekir. Aksi takdirde tek olan kaynakçı devre dışı kaldığında zor durumlarda kalınabilir. 148 HATALI PAYANDALAMA 149 SIRALAMA PAYANDA 150 151 YARALARIN PAYANDA İLE KAPATILMASI 152 PAYANDALAMADA YANLIŞLIKLAR 153 MUHTELİF PAYANDALAMA 154