KİMYASAL TANKERLERİN TÜRLERİ

           

Kimyasal tankerler inşa edilme şekillerine göre, 1M0 (Uluslararası Denizcilik Teşkilatı) tarafından üç guruba ayrılmış ve söz konusu gurupların stan­dartları kesin olarak belirlenmiştir.

IMO kimyasal tankerleri sınıflandırırken; geminin çatışma ve karaya oturma durumlarında hayatta kalabilme yetenekleri ile kargo tanklarına çatışma ve karaya oturma durumlarında sağlanan korumayı göz önünde bulundurmuştur.

Tip 1 kimyasal tankerler, en yüksek toplam tehlike arz eden yüklerin taşınmasına en uygun dizayn edilmiş olandır. Tip 2 ve tip 3 kimyasal tankerler, daha az tehlikeli yükleri taşıyabilecek şekilde dizayn edilmiş gemilerdir. Belirtilen tehlike terimi, güvenlik tehlikeleri ve kirlilik tehlikelerini içerir. Kimyasal tanker yüklerinin çoğu tip 1 gemileri gerektirmez.

IMO tip 1 kimyasal tankerler, herhangi bir yerinden aldığı yara durumunda yüzer durumda kalır. IMO tip 1 gemilerin yük tanklarının dibi geminin dibine en az geminin mastorideki genişliğinin onbeşte biri mesafede olmalıdır. Eğer geminin mastori genişliğinin onbeşte biri 5 metreden çok ise bu değer en az 5 metre olmalıdır. IMO tip 1 gemilerin yük tankları ayrıca hiç bir noktada karina saçma 760 mm’den daha yakın olamamalıdır. IMO tip 1 gemilerin yük tankları gemi bor­dasına. hangisi az ise; en az geminin mastorideki genişliğinin beşte biri ya da 11.5 metre uzaklıktadır.

IMO tip 2 kimyasal tankerlerin yük tankları borda ve karina hizasından en az 760 mm içerde olmalıdır. Yük tanklarının, dipten gemi dibine olan mesafe kural­ları tip 1 gemilerle aynıdır.

TMO tip 3 kimyasal tankerler için dip, faça, borda uzaklıkları ile ilgili hiç bir kısıtlama yoktur.

Kimyasal tankerlerin IMO tiplerine göre taşıyabilecekleri yükler sınırlandırılmıştır. Tip 1 geminin taşımasına izin verilen bir kısım yükler tip 2 ve tip 3 gemiler tarafından, tip 2 geminin taşınmasına izin verilen bir kısım yükler de tip 3 gemiler tarafından taşınamaz.

Tankların iç kaplamaları ve geminin teçhizatı da göz önüne alınarak her gemiye hangi tanklarda, hangi yükleri taşıyabileceğine dair bir liste belirlenir. Gemiler klas kuruluşlarından aldıkları bu taşıma uygunluk sertifikası (fitness cer- tificate) listesi dışında kalan yükleri taşıyamazlar.

Kimyasal tankerler ilk yıllarda pompa daireli (pomp room), pompa dairesindeki her pompa birden çok tanka kumanda edecek şekilde inşa edilmişlerdi. Sonrakin, çok sayıda küçük parsellerin taşınması ihtiyacı ile her tanka ayn pompa ve devre donatılmasına da başlanmıştır. Günümüzde; parsel (bölmeli) yani bir­birinden bağımsız işletilebilen tanklara sahip olan gemiler ve her seferinde tek tip yük taşıyacak şekilde dizayn edilmiş olan gemiler olmak üzere başlıca iki tip kimyasal tanker vardır. Tek tip yada az parsel yük taşıyacak gemilerde, her tankın ayn devresi olmasına gerek yoktur. Bir ya da bir kaç ortak ana devre (common line) olması yeterlidir. Parsel yükler için yapılan gemilerde ise her tankın ayn devresi olması tercih edilir.

Kimyasal tankerler ayrıca taşınması düşünülen yüklere göre de farklı yapılara sahip olabilmektedir. Örneğin; sürekli asit taşıyacak olan kimyasal tanker­lerin tankları, yüksek aşındırıcı olan asitlere dayanabilecek kalitede paslanmaz çelikten yapılırken, tank perdelerinin de yüksek yoğunluğa dayanıklı olması sağlan­maktadır.

Sürekli yemeklik yağ taşıyacak bir tankerde ise tankların, kaplama olması yeterli olabilmekte, paslanmaz çelik kullanılmaya gerek kalmamaktadır. Özgül ağırlıkları düşük olan alkol gibi yüklerin taşınması için perdelerin çok fazla güçlendirilmiş olmasına gerek yoktur. Kısacası, IMO kimyasal tankerlerin ana hat­ları ile ilgili standartlar getirmiş ve bu standartlara göre taşıyabilecekleri yükler klas kuruluşlarınca gemiye belirtilmektedir. Belli tip yükleri taşıyacak kimyasal tanker işletmeleri, yalnız taşıyacakları yükleri taşıma yeterliğine sahip gemiler ürete­bilmektedir.