DENİZLERİN PETROL VE PETROL ÜRÜNLERİ İLE KİRLETİLMESİ

   DENİZLERİN PETROL VE PETROL ÜRÜNLERİ İLE KİRLETİLMESİ

Petrol kirlenmesi toplumun dikkatini çokça çeken bir olaydır. Çünkü görülebilir olup bir çok insanın yüz yüze gelebileceği bir kirliliktir. Petrol hidrokar­bonları denize birçok yolla ulaşmaktadır. Bunları tanker kazaları, açıkta petrol üre­timi, kentsel ve endüstriyel atıklar, kıyısal petrol rafinerileri, doğal kaynaklar, atmosfer, kentsel nehir deltaları, sintine ve balast operasyonları diye sıralayabiliriz.

Denize dökülen petrol deniz üzerinde. PPÜ (Petrol ve/veya petrol ürünü) türü ve dökülen miktara göre bir kaç santim ile Ü.3 mikrometre arasında kalınlığı değişen bir film tabakası oluşturur. Rüzgar ve akıntıyla yol alan döküntü kütlesi enine ve boyuna genişleyerek ilerler. Yayılma eğiliminin benzer ve kapalı eğriler üzerinde olduğu görülür. Sahile vurmadığı takdirde tamamen dağılana kadar bu yayılma devam edecektir. Eğer döküntü sahile vurursa, sahilde katran şeridi şeklinde karaya oturacak sahil şeridinin alanı çok küçük olduğundan aşırı yoğun kirlenme ile hayati bir kirlenmeye neden olacaktır.

Döküntü yayılırken sahile vurmadıkça kalınlığı azalmış olur. Bu azalmada yayılmanın etkisi yanında buharlaşmanın da etkisi büyüktür. Normal şartlarda ham petrol içindeki toluen. benzen, saylın türü hidrokarbonlar bir kaç saat içinde uçar­lar.

Uçan bu bileşiklerin uçma hızı, deniz ve havanın sıcaklığının artması ile, denizin dalgalı oluşu, film tabakasının ince oluşuyla artar. Buharlaşma sonunda ham petrolün yaklaşık yansı atmosfere karışmış olur. O ana kadar denizin yalnız yüzeyi kirli iken artık petrol döküntüsünün üzerindeki atmosferde petrol gazlarıyla kirlenmiştir.

Hafif petrol ağır petrole oranla daha hızlı buharlaşır. Bu esnada bir yandan petrol su içinde erimeye başlamıştır. Aynca şunu da belirtelim ki en çok uçucu olan petrol ürünleri aynı zamanda suda en hızlı eriyenlerdir.

Erime sonunda ise erimeyen küçük damlacıklar suda asılı kaür. Belli süre sonra katran damlaları deniz dibine çöküp, deniz suyunun yanı sıra deniz zemini­ni de kirletmiş olur. Mikrobik damlalar halinde, petrol yüzeyde geniş bir alan oluşturur ve bakterilerin hücumuna uğrar. Katran toplan ise hacimlerine göre daha az yer kaplar ve bakterilerle daha az etkileşirler.

PPÜ film tabakasının iki metre altındaki ışık miktarı %90 azalır. Bu da fotosentez yapan deniz canlılarının habitatının bozulması demektir. Ayrıca suda eriyen petrol türevleri, sudaki erimiş oksijeni süzerek solunum yapan hayvanlan zehirler. Bunun yanı sıra film tabakası atmosferle teması keserek suda eriyecek olan gazlan (özellikle O2) engelleyerek denizde hayatın son bulmasına neden olur. Çöken petrol ise zemin canlılarını zehirlemekle kalmaz zemindeki bitkilerin ve bol oksijenli suyla temasa ihtiyacı olan deniz canlılarının yumurtalarının üzerini kapla­yarak boğar ve balık populasyonunun düşmesine neden olur.