UG 8 GOVERNOR

1-SYNCHRONIZER (SPEED ADJUSTING CONTROL)-THE SYNCHRONIZING MOTOR:

Senkronizör ya da hız ayar kontrolü, yalnız çalışan motorun hızını veya paralel çalışan motorların yükünü değiştirmek ve ayarlamak için kullanılır. Senkronizörün tam altına bunun tur sayısını gösteren bir indikatör konmuştur. Uzaktan devir kontrolünü sağlamak için UG8 gavernörün özel kapağı üzerinde bir senkronize motoru monte edilmiştir. Senkronizasyondan önce motorun frekansını, senkronizasyondan sonra da yük dağılımını değiştirmek amacıyla kullanılır. DC ya da AC gerilimde olabilir.

Operatörün gavernör üzerindeki senkronize kontrol düğmesini çevirerek devir ayarlamasını sağlamak için motor şaftı ve senkronize ayar dişlisi arasında bir sürtünmeli kaplin mevcuttur. Bu kaplin, hız ayarı bitme limitine vardığında motorun hasar almasını engeller.

2-SPEED DROOP: Speed droop kontrolü, aynı şaftı döndüren jeneratör sistemlerinde veya paralel çalışan makineler arasında yükü otomatik olarak bölmeyi ve dengelemeyi sağlar.

Speed droop, terminal şaft dönerken devir ayar yayının tansiyonunun değişmesi yoluyla olur. Arttırılmış yakıt, yay tansiyonunu azaltır, buna bağlı olarak gavernör devir ayarını düşürür ve makina yük altında çalışıyorsa kademe kademe devrini düşürecektir. Yük ve devir arasındaki bu ilişki, ünite mekanik veya elektriksel olarak diğer ünitelerle beraber çalışırken yük değişimlerine karşı bir direnç rolü oynar.

Speed droop sıfıra yaklaştırıldığında ünite devir değiştirmeden yükü değiştirebilir. Genel bir kural olarak, tek başına çalışan üniteler sıfır speed droop’a ayarlanmalı, birbirine bağlı çalışan üniteler ise yeterli yük dağıtımını sağlayacak en düşük droop ayarında çalıştırılmalıdır. Diğer ünitelerle bağlı çalışan AC jeneratör üniteleri, üniteler arasında yük kaymasını önlemek amacıyla yeterince yüksek (göstergede 30-50 arasında) bir droop ayarına sahip olmalıdır. Eğer tesisteki bir ünite yeterli kapasiteye sahipse gavernörü sıfır düşüme ayarlanabilir ve bu ayar sistemin frekansını düzenleyecektir. Bu ünite kapasitesinin sınırları dahilinde tüm yük değişimlerini üzerine alacak ve eğer kapasitesi aşılmazsa frekansı kontrol edecektir. Sıfır speed droop’lu gavernörün sistem frekansı senkronizörünü çalıştırmak suretiyle ayarlanır. Üniteler arasında yük dağılımı ise speed droop’lu gavernörlerin senkronizörlerini çalıştırmak suretiyle ayarlanır.

3-LOAD LIMIT:Load limit, gavernörün terminal shaft’ının dönüşüyle makineye yüklenecek yükü ve yakıt miktarını, hidrolik olarak sınırlar. Ayrıca bu kontrol sıfıra ayarlamak suretiyle makinenin shut down’ı için de kullanılabilir.

NOT: Önceden load limit düğmesini 10’a ayarlamaksızın, manuel olarak makine bağlantısını yakıtı arttırmaya zorlamayınız.

Gavernör makineye bağlanırken line’da bağlanmasına ve makineden hareket alan iletim bağlantısının (dişli) düzgün yerleştirilmesine büyük özen gösterilmelidir. Gavernör tabanı ve makinenin üzerindeki montaj zemini arasına bir conta konulmalıdır. Eğer gavernörün tırtıllı (erkek) bir şaftı var ise, (dişi) yuva üzerine kendi ağırlığıyla oturacak şekilde serbestçe kaymalıdır. (Gavernörü hiçbir zaman kendi tahrik şaftı üzerine bindirmeyiniz.)

Eğer kamalı bir gavernör şaftı kullanılıyorsa dişlinin kamalı şaftı düzgün kavradığından emin olunmalıdır. Ne çok fazla boşluk, ne de sıkılık olmalıdır. Bozuk dişler, şaft-kama aşınması vb. den kaynaklanan düzensizlikler gavernör tarafından yakıt kontrol sistemine aktarılarak hatalı kontrole sebep olacaktır.

Load limit cihazı mekanik değil de, daha çok hidrolik olarak çalıştığından, gavernör çalışmadığında (veya akümülatörlerde yağ basıncı olmadığında), load indikatör konumu, load limit control elle çevrilerek değiştirilemez. Gavernörü monte ederken, yakıtın kesik olduğu (sıfır yük) konumu elde etmek için terminal şaftı bir kolla çevirmeden önce load limit düğmesini 10’ a getirin. Terminal şaft ile yakıt kontrol sistemi arasındaki bağlantıda hiçbir kayıp hareket veya aşırı sürtünme olmamalıdır. Aşınmadan dolayı oluşan kayıp hareketi üzerine almak amacıyla, yakıtı azaltacak, hafif bir yay bağlanması genellikle tavsiye edilir. Çok güçlü yay kullanarak gavernörün çalışma kapasitesini zorlamaktan kaçının.

Makinayı çalıştırmadan önce load limiti 5’e ayarlayın; bu, makinenin aşırı yakıt harcamını ve çok çabuk hızlanmasını engeller. Makina ısındıktan sonra bu limiti 10’a ayarlayın. Senkronizör yardımıyla makinenin normal devri ayarlanır. Deneyimlerle bundan sonraki çalıştırmalarda daha fazla yakıt sınırlandırmalarına gerek olup olmadığı anlaşılacaktır.

4-COMPENSATING ADJUSTMENT: Her ne kadar makina yüksüzken sabit devirde tatminkar şekilde çalışıyor gözükse de aslında makinenin gavernör ayarı doğru olmayabilir. Yük değişimlerinden sonra aşırı yüksek ve aşırı düşük devir, normal devire geç dönme yanlış yapılmış compensating ayarındandır. Aynı zamanda belli devirler arasında gezinme durumunda da bu ayar yapılmalıdır.

Makina ve gavernör yağı normal çalışma sıcaklıklarına ulaştığı zaman makina yüksüzken aşağıdaki ayarlama prosedürü uygulanır ;

1-Compensation indikatör somunu gevşetilir ve indikatör max.(10) seviyeye getirilir. 2-Tapası çıkartılıp compensating iğne valfi tornavida ile 3 tur veya daha fazla gevşetilir. Tornavidanın iğne valf üzerindeki derin olmayan tornavida yarığına girdiğine emin olun. Sonra gavernörün yağ kanallarında sıkışan havayı dışarı atabilmesi için (gezinen devirle) bir buçuk dakika kadar çalışmasına izin verilir. 3–Compensation indikatör somunu gevşetilerek mandal min.(0) konuma getirilir. İğne valf, makinenin devir sayısı sabitlenene kadar kademe kademe sıkılır. Sabitlenme noktasından öteye geçilmez. İğne valfi sonuna kadar sıkarak önceki konumda ne kadar açık olduğu tespit edilir ve tur sayısı not edilir. Valf daha önce tespit edilen devrin sabitlendiği noktaya kadar gevşetilir. Manuel olarak makina devrine müdahale etmek suretiyle ayar test edilir. Eğer gavernör tek compensating yaylı ve valf 1/8 turdan fazla açıksa ya da iki compensating yaylı ve valf 3/8 turdan fazla açıksa yaptığımız ayar doğrudur ve 4-5-6. adımlara gerek kalmamıştır. 4-Eğer devir üçüncü adımın sonunda sabitlenmediyse indikatör iki kademe yükseltilir (2’ye getirilir) ve iğne valf açılarak makinenin sabit olmayan devirde çalışmasına izin verilir. 5-3.adım tekrar edilir. 6-Gerekirse 3.,4.,5. adımları ayar doğru olana kadar tekrar edin. Tek compensating yaylı gavernörlerde 1/8–1/4 tur, iki compensating yaylı gavernörlerde 1/2-3/4 tur uygundur. 7-Mümküm olduğu kadar az compensatıon olması istenir. Compensation iğne valfinin gereğinden fazla kapatılması yük değişiminden sonra gavernörün normal devire yavaş dönmesine sebep olur. Compensation ayarının maksimum noktaya yakın ayarlanmasından dolayı Dashpot plungerin aşırı hareketi yük değişiminde aşırı devir değişimine sebep olur.

UYGUN YAĞ ÖZELLİKLERİ VE YAĞ DEĞİŞİMİ

En iyi gavernör performansını ve en uzun servis ömrünü elde edebilmek için uygun yağ seçimi gerekmektedir. Yağ köpürmeye , sludge oluşturmaya , hava yapmaya minumum eğilimli olmalıdır. Gavernörün parçalarını korozyona karşı koruyup , seallere ve boyaya zarar vermemelidir. Sentetik yağlar genellikle tavsiye edilmez. Seçilen yağ yüksek viskozite indeksine sahip olmalıdır; normal çalıştırma sıcaklıklarında viskozitesi 100-200 S.U.S. (Saybolt Universal Seconds) arasıdır.

Genellikle çalışma sıcaklığı 50 ° C’den düşükse S.A.E. 10, 50-60 ° C arasındaysa S.A.E. 20, 60-70 ° C arasındaysa S.A.E.30, 70-80 ° C arasındaysa S.A.E. 40, 80 ° C’den büyükse S.A.E. 50’lik yağ tatminkar sonuç verir. Makinanın gavernöründe kullanılacak yağ bu gereksinimleri karşılamalıdır. Gavernördeki sorunların ana sebebi yağ kirliliğidir. Sadece yeni ya da filtre edilmiş yağ kullanılmalıdır. Gavernör yağı için kullanılan yağ tenekeleri temiz olmalı ve kullanılmadan önce aynı yağın ince bir katmanı ile sıvanmalıdır.

Gavernörün yağının kirlendiği, aşırı ısınmadan dolayı kullanılmaz hale geldiği zamanlarda yağı sıcakken dreyn edip aynı yağın düşük viskoziteli olanıyla yıkayın ve tekrar yeni yağla doldurun. Gavernörü temizlemek için solvent kullanılacaksa bu solvent, oil seallere ve gasketlere zarar vermeyecek türde olmalıdır. Tekrar yağ konulmadan önce hazne tamamen boşaltılıp temizlenmelidir. Gemilerde gavernör temizliği için KEROSEN kullanılır.

Gavernör yağı yabancı maddelerden arındılmış olmalıdır. Uygun koşullarda yağ değiştirilmeden 6 ay kadar kullanılabilir. Gavernör düzgün çalışmıyorsa yağ kirlenmesi problemin asıl sebebi olabilir. Yağı değiştirmek için gavernörün üst kapağı açılır, gavernör makineden ayrılır ters çevrilerek yağı boşaltılır ve ince yakıtla (kerosen) içi temizlenir. Friction cover eğer gevşekse düşer ama diğer parçalar kasten sökülmedikçe düşmezler. İyice dreyn edip temiz yağla tekrar doldurun. Eğer gavernörü sökecek kadar vakit yoksa yağı dreyn ederek temiz, ince yakıtla (kerosen) doldurun ve 30 saniye kadar iğne valf açık konumda çalıştırıp dreyn edip temiz yağ ile doldurun. (Gavernörü, yağ ile doldurup store’da saklayın.)  

ÖNEMLİ NOTLAR VE SORUNLAR İLE ÇÖZÜMLERİ 

1-D/G’yi çalıştırdığımızda devir sabit durmayıp sürekli geziniyorsa (700-800 rpm gibi) compensation ayarı gereklidir. 

2-Gavernör sağır yani geç tepki veriyorsa yapılacak ilk iş 

a-Gavernörün temizlenmesi ve yağının yenilenmesidir.

 b-Friction kaplin somunu çok sıkıdır, az gevşetilmesi gerekebilir.

c-Compensation ayarı gereklidir. 

3-Senkronize indikatörünün bir ayar değil gösterge olduğu unutulmamalıdır. 

4-D/G çalıştırıldığında overspeed’e geçiyorsa,

 a-D/G normalden yüksek devirde stop edilmiş olabilir, senkronize kontrolünden devir 2-3 tur düşürülüp D/G öyle çalıştırılmalıdır.

 b-Overspeed ayarı düşük ise normal ayarı yapılmalıdır. Çalışma devrinden %10-15 fazlası tavsiye edilir.

 c-Yakıt pompası index kolları (veya en azından biri) tutmuş olabilir, bu kollar elle alıştırılmalıdır. 

d-Yakıt filtresi kirlenmiş veya herhangi bir sebeple devreye yakıt gelmiyordur

 e-Overspeed tırnağı aşınmış olabilir.

5-Gavernör yağı sürekli eksiliyorsa gavernörün en altında drive shaft üstündeki oil seal’in (yağ keçesi) değişmesi gerekebilir. 

6-Pratik olarak bilinmesi gereken, D/G veya ana makina yüksüz olarak çalışıyorsa gavernör üzerindeki yük göstergesi 2’dir. İndex kolları da makinalar stopta iken genellikle 2-4 mm civarındadır. 

7-D/G üzerindeki yük az olmasına karşın gavernör (gaz kolu) yüklenmiş ise yakıt pompa indexleri çok kısılmış demektir, indexlere eşit olarak yol vermek gerekir.

 8-D/G üzerindeki yük çok olmasına karşın gavernör (gaz kolu) çok az yüklenmiş ise yakıt pompa indexleri çok açık demektir, indexlerin eşit olarak kısılması gerekir.

 9-UG8 gavernörde senkronize kontrol max.17-18 turdur.

 10-D/G devri düşük kalıyor ve belirli bir devrin üzerine çıkmıyorsa senkronize kontrol max.’a ulaşmış olabilir, bu durumda

 a-Senkronize kontrol düğme vasıtasıyla geri alınabilir.

 b-Terminal şafttan bir-iki diş kaydırılabilir.

 c-Senkronize motor arızalı olabilir. 

d-Senkronize motor çalışıyor, ama rodunun ağzı (dört köşe) bozulduğundan kumanda edemiyor olabilir. 

e-Gavernorün erkek dişlisi veya karşısındaki dişi olanı sıyırmış olabilir. 

11-Makina fazla yük kaldıramadan stop ediyorsa

 a-İndex kolları çok kısılmıştır.

b-Yakıt az geliyordur 

c-Load limit düşük ayarlanmıştır, tecrübeye ve duruma göre load limit 7-10’a ayarlanmalıdır.